Γεωγραφική θέση: Η Νέδα είναι το μοναδικό θηλυκό ποτάμι της Ελλάδας. Αποτελεί το φυσικό σύνορο μεταξύ Ηλείας και Μεσσηνίας. Ξεκινά στους πρόποδες του Λυκαίου όρους, και μετά από μιά περιπετειώδη και εκπληκτική πορεία ανάμεσα σε πυκνή βλάστηση, στενά φαράγγια και σκοτεινά σπήλαια, καταλήγει στον φιλικό και εύφορο κάμπο του Κυπαρισσιακού κόλπου.
Διαδρομή: Η συνολική του διαδρομή είναι περίπου 32 χιλιόμετρα. Δεν μπορεί να παραλείψει κανείς τα λαμπρά μνημεία, τα γραφικά πετρογέφυρα, τους ιστορικούς τόπους που συναντά ακολουθώντας τη ροή του.
Ιστορία: Σύμφωνα με τη Μυθολογία η Νέδα ήταν νύμφη, θεότητα των υδάτων. Η μητέρα του Δία όταν τον γέννησε στο Λύκαιον όρος, εμπιστεύθηκε την ανατροφή του στη Νέδα και άλλες δύο νύμφες, την Αγνώ και τη Θεισόα. (Σήμερα, στα μικρά χωριουδάκια της περιοχής βλέπουμε τα ονόματα αυτά.)
Την περιοχή κατοίκησαν οι Πελασγοί. Αναφέρεται ο βασιλιάς των Πελασγών ο Λυκάων ως ο ιδρυτής της αρχαίας Λυκόσουρας, και ο πατέρας του Φιγάλου ως ο ιδρυτής της αρχαίας Φιγαλείας. Οι Φιγαλείς στην περιοχή τους έκτισαν με τον Ικτίνο (τον αρχιτέκτονα του Παρθενώνα), τον περίφημο ναό του Επικούριου Απόλλωνα, ο οποίος τους βοήθησε να ανακτήσουν την πόλη τους από τους Σπαρτιάτες.
Πρόσβαση: Υπάρχουν δύο κύριες προσβάσεις στο ποτάμι, άν θέλει να το ακολουθήσει από την αρχή. Η πρώτη πρόσβαση είναι από την παραλιακή εθνική οδό Πύργου - Κυπαρισσίας. Στρίβουμε ανατολικά προς Λέπρεο και Νέα Φιγαλεία. Στα 7,5χλμ φάνουμε στο Λέπρεο και από κεί σε άλλα 6 στη Νέα Φιγαλεία με ωραία πέτρινα σπιτάκια. Κατόπιν περνάμε στα Πετράλωνα και σε απότομη πλαγιά όπου φαίνεται από ψηλά η κοιλάδα της Νέδας. Συνεχίζουμε στα Περιβόλια, και δεξιά στη Φιγαλεία. (Από κεί μπορεί να επισκεφθεί κανείς τον αρχαιολογικό χώρο της αρχαίας Φιγαλείας.) Από τα Περιβόλια δυτικά προς το Δραγώγι και μετά βρισκόμαστε μπροστά από τον Ναό του Επικούριου Απόλλωνα. Συνεχίζουμε βόρεια και φθάνουμε στο κρυμένο χωριό Σκληρού όπου υπάρχει μικρός ξενώνας, και η όμορφη πέτρινη εκκλησία του Αγ. Γεωργίου. Συνεχίζουμε ανατολικά για τον Άγιο Σώστη με την δροσερή πλατεία του Άγ. Γιάννη όπου γίνεται μεγάλο πανηγύρι στις 29 Αυγούστου. Επιστρέφουμε στον κεντρικό δρόμο και κινούμαστε δυτικά προς το χωριό Αμπελιώνα με τις καστανιές και τα πολλά νερά. Μετά το χωριό στρίβουμε αριστερά πρός το χωριό Νέδα ή δεξιά προς το χωριό Πέτρα που είναι στην καρδιά της Νέδας.
-Η άλλη πρόσβαση είναι από τον κεντρικό δρόμο Καλαμάτας - Κυπαρισσίας. Έξοδος στο Δώριο και ακολουθούμε την διαδρομή στα χωριά της Άνω Μεσσηνίας Ψάρι, Σύριζο, Στάσιμο, Κακαλέτρι, Νέδα.
Μαγιώ, αθλητικά παπούτσια απαραίτητα, και ... καλή διάσχιση !!!
Φωτογραφίες από το ποτάμι Νέδα, ένα από τα ωραιότερα μέρη της Ελλάδος......
Νότια της Αρχαίας Ολυμπίας, στα όρια των νομών Ηλείας και Μεσσηνίας, στο γεωγραφικό διαμέρισμα της Πελοποννήσου και πολύ κοντά στον εκτεταμένο χώρο της Αρχαίας Φιγαλίας βρίσκεται το φαράγγι της Νέδας.
Ο Εθνικός δρόμος Πατρών - Πύργου Καλαμάτας ακολουθεί το περίγραμμα των ακτών καθώς το Ιόνιο πέλαγος απλώνει τον ανοικτό του ορίζοντα στα δυτικά. Όμως η περιοχή δεν διακρίνεται μόνο για τις θαλασσινές ομορφιές της. Πίσω από τα κακοτράχαλα βουνά και τις απόκρημνες πλαγιές στα ανατολικά, κρύβεται ένας θαυμάσιος ορεινός κόσμος που στα σπλάχνα του κρατά εγκλωβισμένο ένα μικρό, αλλά πανέμορφο ορεινό ποτάμι, τη Νέδα. Σημείο προσέγγισης είναι το καλοκαιρινό θέρετρο της Κυπαρισσίας με τις απέραντες αμμουδιές τα καλά ξενοδοχεία και το εντυπωσιακό μεσαιωνικό κάστρο. Εξορμώντας από Κυπαρισσία, δεν είναι λίγοι εκείνοι που ακολουθούν τον στενό επαρχιακό δρόμο που καταλήγει μετά από 18 χιλιόμετρα στο ορεινό χωριό Πλατανιά. Από εδώ στενός χωματόδρομος οδηγεί τους επισκέπτες στο φαράγγι της Νέδας.
Το παλιό πέτρινο μονότοξο γεφύρι οριοθετεί την έναρξη της πεζοπορίας. Το μονοπάτι σημαδεμένο από κατατοπιστικές πινακίδες συντονίζεται με την κοίτη του ποταμού και χάνεται στη σκοτεινή αγκαλιά του φαραγγιού. Ο δύσκολος ατραπός, αναρριχάται στην κόψη της χαράδρας μέχρι να συναντήσει τον μικρό καταρράκτη με τα γαλαζόλευκα νερά (λόγω των πετρωμάτων που διασχίζει). Στο βάθος του φαραγγιού αχνοφαίνεται ο μεγάλος αδελφός του να σκορπίζει τα νερά του από ύψος 20 περίπου μέτρων. Η συνολική πορεία για τη διάσχιση του φαραγγιού από την αρχή ως το τέλος του, απαιτεί 7 με 8 ώρες. Σε κάποια σημεία το περπάτημα μέσα στο ποτάμι είναι υποχρεωτικό, ενώ σε κάποια άλλα χρειάζεται ακόμα και κολύμπι!
Ο Εθνικός δρόμος Πατρών - Πύργου Καλαμάτας ακολουθεί το περίγραμμα των ακτών καθώς το Ιόνιο πέλαγος απλώνει τον ανοικτό του ορίζοντα στα δυτικά. Όμως η περιοχή δεν διακρίνεται μόνο για τις θαλασσινές ομορφιές της. Πίσω από τα κακοτράχαλα βουνά και τις απόκρημνες πλαγιές στα ανατολικά, κρύβεται ένας θαυμάσιος ορεινός κόσμος που στα σπλάχνα του κρατά εγκλωβισμένο ένα μικρό, αλλά πανέμορφο ορεινό ποτάμι, τη Νέδα. Σημείο προσέγγισης είναι το καλοκαιρινό θέρετρο της Κυπαρισσίας με τις απέραντες αμμουδιές τα καλά ξενοδοχεία και το εντυπωσιακό μεσαιωνικό κάστρο. Εξορμώντας από Κυπαρισσία, δεν είναι λίγοι εκείνοι που ακολουθούν τον στενό επαρχιακό δρόμο που καταλήγει μετά από 18 χιλιόμετρα στο ορεινό χωριό Πλατανιά. Από εδώ στενός χωματόδρομος οδηγεί τους επισκέπτες στο φαράγγι της Νέδας.
Το παλιό πέτρινο μονότοξο γεφύρι οριοθετεί την έναρξη της πεζοπορίας. Το μονοπάτι σημαδεμένο από κατατοπιστικές πινακίδες συντονίζεται με την κοίτη του ποταμού και χάνεται στη σκοτεινή αγκαλιά του φαραγγιού. Ο δύσκολος ατραπός, αναρριχάται στην κόψη της χαράδρας μέχρι να συναντήσει τον μικρό καταρράκτη με τα γαλαζόλευκα νερά (λόγω των πετρωμάτων που διασχίζει). Στο βάθος του φαραγγιού αχνοφαίνεται ο μεγάλος αδελφός του να σκορπίζει τα νερά του από ύψος 20 περίπου μέτρων. Η συνολική πορεία για τη διάσχιση του φαραγγιού από την αρχή ως το τέλος του, απαιτεί 7 με 8 ώρες. Σε κάποια σημεία το περπάτημα μέσα στο ποτάμι είναι υποχρεωτικό, ενώ σε κάποια άλλα χρειάζεται ακόμα και κολύμπι!
ΝΕΔΑ: ΧΟΡΕΥΟΝΤΑΣ ΜΕ ΤΙΣ ΝΥΜΦΕΣ
Στο βαθύσκιωτο φαράγγι, το γεμάτο πλατάνια, αγριοβελανιδιές, συκιές, κουμαριές και πουρνάρια που διασχίζει το ποτάμι, οι συντρόφισσες της Άρτεμης, της Αφροδίτης και του Πάνα στους χορούς και τα τραγούδια, οι θυγατέρες του Δία Αιγιόχου του θεού της θύελλας, οι νύμφες, θαρρείς και θα ξεπεταχτούν μπροστά σου καθώς βαδίζεις μέσα στα νερά του ποταμού ή τα φιδογυριστά μονοπάτια που τον ακολουθούν στις όχθες του.
Ναϊάδες ή νύμφες, τα ξωθιά της λαϊκής μας παράδοσης, οι νεράιδες, πανέμορφες νεαρές γυναικείες μορφές με θεϊκή καταγωγή που δεν ήταν αθάνατες αλλά ζούσαν πάρα πολλά χρόνια κοντά στις πηγές και στα ποτάμια και τρέφονταν με αμβροσία. Προστάτιδες της νιότης, των παρθένων και των αρραβωνιασμένων.
Μία από αυτές, η Νέδα έδωσε τ΄ όνομά της στο ποτάμι, το μόνο με θηλυκό όνομα στην Ελλάδα. Κι όπως κάθε θηλυκό θέλει ιδιαίτερη προσοχή για να το προσεγγίσεις και να το κατακτήσεις.
Γοητευτικό και απρόβλεπτο, πότε ορμητικό, πότε γαλήνιο κυλά και χάνεται σε βαθιές σπηλιές και θέλει τόλμη να το ακολουθήσεις στη σκοτεινή πορεία του.
Σε ενθουσιάζει με τους υπέροχους καταρράκτες του που εμφανίζονται ξαφνικά πίσω από μια στροφή, σχηματίζοντας μικρές λιμνούλες με τουρκουάζ κρυστάλλινα νερά που σε καλούν να βουτήξεις μέσα τους και να καθαρίσεις την ψυχή σου από τα βάρη της και τα άγχη της καθημερινότητας.
Σε καλεί ν΄αφουγκραστείς μαζί του τη βαυκαλιστική μουσική του κελαρύσματος των νερών του, και των κελαηδισμάτων των πουλιών.
Να γίνεις ένα με τη φύση σ΄ένα οργιαστικό παιχνίδι των αισθήσεων, μέσα σε ένα παρθένο τοπίο χωρίς ανθρώπινες επεμβάσεις με συχνές εναλλαγές, πλούσια βλάστηση, διαυγή νερά, μυρωδιές κι ακούσματα που σε τυλίγουν.
Η πανίδα της περιοχής πλούσια σε ποικιλία, σε οδηγεί μερικές φορές σε παράξενες συναντήσεις, όπως αυτής μιας βίδρας που εξαφανίζεται γρήγορα γρήγορα μόλις αντιληφθεί την ανθρώπινη παρουσία ή στα χνάρια που αφήνει στο πέρασμα του ένα αγριογούρουνο. Οι λαγοί, πουλιά, ψάρια του γλυκού νερού, κάβουρες και νερόφιδα είναι συνηθισμένοι κάτοικοι του ποταμού ενώ ένα ονειρικό σκηνικό στήνουν οι γαλάζιες λιβελλούλες που κάνουν χαμηλές πτήσεις παίζοντας πάνω από τα νερά του το παιχνίδι της εφήμερης ζωής τους.
Που βρίσκεται
Το ποτάμι αποτελεί φυσικό σύνορο των νομών Ηλείας και Μεσσηνίας. Οι πηγές του βρίσκονται στο όρος Λύκαιο κοντά στο χωριό Πέτρα στα όρια Μεσσηνίας και Αρκαδίας.
Διανύει 32 χιλιόμετρα και εκβάλλει στο Ιόνιο πέλαγος στην περιοχή Ελαία κοντά στην Κυπαρισσία.
Κοντινή πόλη η πανέμορφη ορεινή Ανδρίτσαινα.
Ναϊάδες ή νύμφες, τα ξωθιά της λαϊκής μας παράδοσης, οι νεράιδες, πανέμορφες νεαρές γυναικείες μορφές με θεϊκή καταγωγή που δεν ήταν αθάνατες αλλά ζούσαν πάρα πολλά χρόνια κοντά στις πηγές και στα ποτάμια και τρέφονταν με αμβροσία. Προστάτιδες της νιότης, των παρθένων και των αρραβωνιασμένων.
Μία από αυτές, η Νέδα έδωσε τ΄ όνομά της στο ποτάμι, το μόνο με θηλυκό όνομα στην Ελλάδα. Κι όπως κάθε θηλυκό θέλει ιδιαίτερη προσοχή για να το προσεγγίσεις και να το κατακτήσεις.
Γοητευτικό και απρόβλεπτο, πότε ορμητικό, πότε γαλήνιο κυλά και χάνεται σε βαθιές σπηλιές και θέλει τόλμη να το ακολουθήσεις στη σκοτεινή πορεία του.
Σε ενθουσιάζει με τους υπέροχους καταρράκτες του που εμφανίζονται ξαφνικά πίσω από μια στροφή, σχηματίζοντας μικρές λιμνούλες με τουρκουάζ κρυστάλλινα νερά που σε καλούν να βουτήξεις μέσα τους και να καθαρίσεις την ψυχή σου από τα βάρη της και τα άγχη της καθημερινότητας.
Σε καλεί ν΄αφουγκραστείς μαζί του τη βαυκαλιστική μουσική του κελαρύσματος των νερών του, και των κελαηδισμάτων των πουλιών.
Να γίνεις ένα με τη φύση σ΄ένα οργιαστικό παιχνίδι των αισθήσεων, μέσα σε ένα παρθένο τοπίο χωρίς ανθρώπινες επεμβάσεις με συχνές εναλλαγές, πλούσια βλάστηση, διαυγή νερά, μυρωδιές κι ακούσματα που σε τυλίγουν.
Η πανίδα της περιοχής πλούσια σε ποικιλία, σε οδηγεί μερικές φορές σε παράξενες συναντήσεις, όπως αυτής μιας βίδρας που εξαφανίζεται γρήγορα γρήγορα μόλις αντιληφθεί την ανθρώπινη παρουσία ή στα χνάρια που αφήνει στο πέρασμα του ένα αγριογούρουνο. Οι λαγοί, πουλιά, ψάρια του γλυκού νερού, κάβουρες και νερόφιδα είναι συνηθισμένοι κάτοικοι του ποταμού ενώ ένα ονειρικό σκηνικό στήνουν οι γαλάζιες λιβελλούλες που κάνουν χαμηλές πτήσεις παίζοντας πάνω από τα νερά του το παιχνίδι της εφήμερης ζωής τους.
Που βρίσκεται
Το ποτάμι αποτελεί φυσικό σύνορο των νομών Ηλείας και Μεσσηνίας. Οι πηγές του βρίσκονται στο όρος Λύκαιο κοντά στο χωριό Πέτρα στα όρια Μεσσηνίας και Αρκαδίας.
Διανύει 32 χιλιόμετρα και εκβάλλει στο Ιόνιο πέλαγος στην περιοχή Ελαία κοντά στην Κυπαρισσία.
Κοντινή πόλη η πανέμορφη ορεινή Ανδρίτσαινα.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Η Νέδα είναι ποτάμι της Πελοποννήσου που βρίσκεται στα σύνορα των νομών Ηλείας και Μεσσηνίας. Πηγάζει από το όρος Λύκαιο, ρέει προς τα δυτικά και εκβάλλει στο Ιόνιο πέλαγος, μεταξύ των ακτών της Κυπαρισσίας και της Ζαχάρως. Το μήκος της είναι 32 χιλιόμετρα. Χαρακτηριστικό της είναι πως πρόκειται για το ένα από τα δύο ποτάμια στην Ελλάδα, μαζί με την Έρκυνα, που έχει θηλυκό όνομα.
Ιστορικά στοιχεία
Το ποτάμι πήρε την ονομασία του από την νύμφη Νέδα. Ο ποταμός από την αρχαιότητα όριζε τα σύνορα της Ηλείας από την Μεσσηνία, όπως αναφέρει ο Παυσανίας.[1] Κοντά στις όχθες του ποταμού βρισκόταν η αρχαία Φιγάλεια και ο ναός του Επικούρειου Απόλλωνα στις Βάσσες.
Το ποτάμι πήρε την ονομασία του από την νύμφη Νέδα. Ο ποταμός από την αρχαιότητα όριζε τα σύνορα της Ηλείας από την Μεσσηνία, όπως αναφέρει ο Παυσανίας.[1] Κοντά στις όχθες του ποταμού βρισκόταν η αρχαία Φιγάλεια και ο ναός του Επικούρειου Απόλλωνα στις Βάσσες.
Φυσικό περιβάλλον
Ο ποταμός σε ένα μεγάλο τμήμα του διασχίζει χαράδρα με πολύ πλούσια βλάστηση. Κατά μήκος της πορείας του δημιουργούνται καταρράκτες. Ο μεγαλύτερος βρίσκεται κοντά στην Φιγαλεία και έχει ύψος περίπου 50 μέτρα.....
Ο ποταμός σε ένα μεγάλο τμήμα του διασχίζει χαράδρα με πολύ πλούσια βλάστηση. Κατά μήκος της πορείας του δημιουργούνται καταρράκτες. Ο μεγαλύτερος βρίσκεται κοντά στην Φιγαλεία και έχει ύψος περίπου 50 μέτρα.....
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Η Νέδα είναι το μοναδικό θηλυκό ποτάμι της Ελλάδας και αποτελεί το φυσικό όριο των νομών Ηλείας και Μεσσηνίας. Πηγάζει από το όρος Λύκαιο, ανάμεσα στα χωριά Κακαλέτρι και Πέτρα στα ορεινά της Μεσσηνίας, πολύ κοντά στην Ανδρίτσαινα. Τα νερά της, ύστερα από 32 χιλιόμετρα φυσικής ομορφιάς, συναντούν το Ιόνιο στη θέση Ελαία, λίγο έξω από την Κυπαρισσία.
Σύμφωνα με το μύθο, όταν η Ρέα γέννησε το Δία, τον έδωσε στη νύμφη Νέδα, θεότητα των νερών, για να τον προστατέψει από τον άνδρα της Κρόνο. Εκείνη θήλασε το βρέφος μαζί με τις νύμφες Θεισόα και Αγνώ, το έλουσε και το έπλυνε στο κεφαλάρι στο Λύκαιο, που αργότερα έγινε το θρυλικό ποτάμι που πήρε το όνομά της. Επίσης, σύμφωνα με η μυθολογία, με τη Νέδα συνδέονται η Δήμητρα, η Περσεφόνη και ο Πλούτωνας. (Σήμερα, στα μικρά χωριουδάκια της περιοχής βλέπουμε τα ονόματα αυτά.)
Ο Παυσανίας το 2ο αι. μ.Χ. περιέγραψε το ναό της Δήμητρας στις όχθες της Νέδας, ενώ, όπως υποστήριζε, η Νέδα ήταν η πρώτη σε «μαιάνδρους» μετά τον Μαίανδρο ποταμό. Σημαντικοί είναι και οι αρχαιολογικοί χώροι που υπάρχουν εκεί. Κοντά στις πηγές βρίσκεται ο Επικούρειος Απόλλων, δημιούργημα του Ικτίνου, που κατασκευάστηκε την ίδια εποχή με τον Παρθενώνα, καθώς και ο ναός του Πανός. Στην κορυφή του Λυκαίου, λατρεύονταν ο Δίας, ενώ εκεί βρίσκεται και η Λυκόσουρα, την οποία ο Ησίοδος θεωρούσε «την πρώτη πόλη της ανθρωπότητας». Στα χωριά Βάστα και Άνω Μέλπεια βρίσκεται η Αγία Θεοδώρα, το πανέμορφο και ξακουστό ξωκλήσι με τα 17 δένδρα στη σκέπη της.
Την περιοχή κατοίκησαν οι Πελασγοί. Αναφέρεται ο βασιλιάς των Πελασγών ο Λυκάων ως ο ιδρυτής της αρχαίας Λυκόσουρας, και ο πατέρας του Φίγαλου ως ο ιδρυτής της αρχαίας Φιγαλείας. Οι Φιγαλείς στην περιοχή τους έκτισαν με τον Ικτίνο (τον αρχιτέκτονα του Παρθενώνα), τον περίφημο ναό του Επικούριου Απόλλωνα, ο οποίος τους βοήθησε να ανακτήσουν την πόλη τους από τους Σπαρτιάτες.Οι θρύλοι και οι παραδόσεις ήθελαν τους νέους του γειτονικού βασιλείου της Φιγαλείας να λούζονται στα νερά της Νέδας για ν’ αποκτήσουν δύναμη, ενώ η Ιστορία αναφέρει ότι οι Φιγαλιείς είχαν τέτοια δύναμη, ώστε έστειλαν καράβια στον Τρωικό πόλεμο.
Το φαράγγι της Νέδας, το οποίο διασχίζει κι ο ομώνυμος ποταμός, αποτελεί μια σπάνια και συνάμα ανεξερεύνητη μέχρι πρόσφατα γωνιά της Ελληνικής φύσης. Οι συνεχείς εναλλαγές του τοπίου, η πλούσια βλάστηση, οι τεράστιες ποταμίσιες πέτρες μέσα στα ανοιχτοπράσινα νερά κι οι επιβλητικοί βράχοι, κάνουν το πέρασμά της αληθινή πρόκληση, αλλά και απόλαυση για τον επισκέπτη Το φαράγγι γίνεται προσπελάσιμο κατά τους καλοκαιρινούς μήνες ενώ την ομορφιά του τοπίου συνθέτουν ελαιώνες, συκιές, πλατάνια, αγριοβελανιδιές και πουρνάρια. Σε διάφορα σημεία της πορείας υπάρχουν συνολικά τρεις καταρράκτες που καταλήγουν σε μικρές κολυμπήθρες. Σε μια πλαγιά βρίσκεται το εκκλησάκι της Παναγιάς και λίγο πιο πάνω η εσοχή, όπου σύμφωνα με την παράδοση βρέθηκε η θαυματουργή εικόνα. Λίγο πιο κάτω βρίσκεται το Στόμιο (λίγα χιλιόμετρα ανατολικά από το Στόμιο βρίσκεται η Φιγαλεία) μια μεγάλη σπηλιά μοναδικής ομορφιάς, απ' όπου περνούν τα νερά του ποταμού, μέχρι να καταλήξουν στον παραπόταμο Πάμισσο, στην περιοχή Λεμονιά. Η σήραγγα του Στομίου έχει δυο επίπεδα, εκείνο που βρίσκεται στο ύψος της κοίτης και ένα άλλο, πιο ψηλά, που φαντάζει σαν υπερώο, όπου βρισκόταν η παλιά κοίτη, ενώ έχει τη μορφή σπηλαίου με χαμηλή θερμοκρασία εξαιτίας των νερών των πηγών που τρέχουν από τον ουρανό της σήραγγας και αποτελεί κατοικητήριο χιλιάδων αγριοπερίστερων και νυχτερίδων. Πριν την είσοδο του Στομίου και σε απόσταση 150μ. από την κοίτη της Νέδας, γκρεμίζονται τ' αφρισμένα νερά του περίφημου καταρράκτη της Φιγαλίας ύψους 50 μ., που ξεπροβάλλει από ένα εντυπωσιακό φαράγγι το οποίο ορίζεται από θεόρατους σαν κρεμαστούς βράχους, που λογχίζουν αγέρωχα τον ουρανό. Δεξιά και αριστερά υψώνονται κατάφυτοι λόφοι και βουνά παραφυάδες του Λυκείου, των Νομίων και του Κωτίλου, ενώ 30 περίπου πηγές και κεφαλάρια αναβλύζουν και εμπλουτίζουν το ποτάμι με κρυστάλλινα νερά, δίνοντας, παλαιότερα, κίνηση σε αρκετούς νερόμυλους, που βρίσκονται ακόμη και σήμερα ερειπωμένοι στις όχθες της Νέδας. Το βάδισμα στην κοίτη είναι επώδυνο και επικίνδυνο από την ολισθηρότητα των βρύων πάνω στις πέτρες, το εκτεταμένο πυκνό σύδεντρο και την έλλειψη μονοπατιού, ενώ σε αρκετά σημεία είναι αναγκαία και η κολύμβηση αφού στο ποτάμι έχουν σχηματιστεί βαθιές λίμνες.
Ο πεζοπόρος έχει τη δυνατότητα να επιλέξει δύο βασικές διαδρομές συγκλονιστικού φυσικού κάλλους. Η πρώτη πρόσβαση είναι από την παραλιακή εθνική οδό Πύργου - Κυπαρισσίας. Στο Θολό στρίβουμε ανατολικά προς Λέπρεο και Νέα Φιγαλεία. Στα 7,5 χμ φάνουμε στο Λέπρεο και από κει σε άλλα 6 χμ στη Νέα Φιγαλεία. Κατόπιν περνάμε στα Πετράλωνα και σε απότομη πλαγιά όπου φαίνεται από ψηλά η κοιλάδα της Νέδας. Συνεχίζουμε στα Περιβόλια, και δεξιά στη Φιγαλεία. (Από κεί μπορεί να επισκεφθεί κανείς τον αρχαιολογικό χώρο της αρχαίας Φιγαλείας.) Από τα Περιβόλια δυτικά προς το Δραγώγι και μετά βρισκόμαστε μπροστά από τον Ναό του Επικούριου Απόλλωνα. Συνεχίζουμε βόρεια και φθάνουμε στο κρυμμένο χωριό Σκληρού όπου υπάρχει μικρός ξενώνας, και η όμορφη πέτρινη εκκλησία του Αγ. Γεωργίου. Συνεχίζουμε ανατολικά για τον Άγιο Σώστη με την δροσερή πλατεία του Άγ. Γιάννη όπου γίνεται μεγάλο πανηγύρι στις 29 Αυγούστου. Επιστρέφουμε στον κεντρικό δρόμο και κινούμαστε δυτικά προς το χωριό Αμπελιώνα με τις καστανιές και τα πολλά νερά. Μετά το χωριό στρίβουμε αριστερά πρός το χωριό Νέδα ή δεξιά προς το χωριό Πέτρα που είναι στην καρδιά της Νέδας. Βαδίζοντας από την πλευρά της Ηλείας παράλληλα με το ποτάμι και ύστερα από 1 ½ περίπου ώρα διαδρομής μέσα σε ένα άγριο πευκοδάσος φτάνει στα νερά του Ιονίου, στη θέση Πρασιδάκι. Η άλλη πρόσβαση είναι από τον κεντρικό δρόμο Καλαμάτας - Κυπαρισσίας. Έξοδος στο Δώριο και ακολουθούμε την διαδρομή στα χωριά της Άνω Μεσσηνίας Ψάρι, Σύριζο, Στάσιμο, Κακαλέτρι, Νέδα. Αντίστοιχα από την πλευρά της Μεσσηνίας καταλήγει στην Ελαία, αφού περάσει από τα χωριά Καρυές και Φόνισσα.
Κάθε χρόνο τον Αύγουστο, τοπικοί φορείς και φυσιολατρικοί όμιλοι οργανώνουν διήμερη πεζοπορία στην κοίτη της Νέδας. Ξεκινούν από τις πηγές της, στην Πέτρα, συνεχίζουν στο Κακαλέτρι και τη Μαρίνα, φτάνουν στα Πλατάνια και από εκεί στο Στόμιο, αφού περάσουν από τη χαράδρα της Φιγαλίας και ολοκληρώσουν την πεζοπορία φτάνοντας στις εκβολές, μετά από διαδρομή 15 χλμ.
Μαγιό, αθλητικά παπούτσια απαραίτητα, και ... καλή διάσχιση !!!
Σύμφωνα με το μύθο, όταν η Ρέα γέννησε το Δία, τον έδωσε στη νύμφη Νέδα, θεότητα των νερών, για να τον προστατέψει από τον άνδρα της Κρόνο. Εκείνη θήλασε το βρέφος μαζί με τις νύμφες Θεισόα και Αγνώ, το έλουσε και το έπλυνε στο κεφαλάρι στο Λύκαιο, που αργότερα έγινε το θρυλικό ποτάμι που πήρε το όνομά της. Επίσης, σύμφωνα με η μυθολογία, με τη Νέδα συνδέονται η Δήμητρα, η Περσεφόνη και ο Πλούτωνας. (Σήμερα, στα μικρά χωριουδάκια της περιοχής βλέπουμε τα ονόματα αυτά.)
Ο Παυσανίας το 2ο αι. μ.Χ. περιέγραψε το ναό της Δήμητρας στις όχθες της Νέδας, ενώ, όπως υποστήριζε, η Νέδα ήταν η πρώτη σε «μαιάνδρους» μετά τον Μαίανδρο ποταμό. Σημαντικοί είναι και οι αρχαιολογικοί χώροι που υπάρχουν εκεί. Κοντά στις πηγές βρίσκεται ο Επικούρειος Απόλλων, δημιούργημα του Ικτίνου, που κατασκευάστηκε την ίδια εποχή με τον Παρθενώνα, καθώς και ο ναός του Πανός. Στην κορυφή του Λυκαίου, λατρεύονταν ο Δίας, ενώ εκεί βρίσκεται και η Λυκόσουρα, την οποία ο Ησίοδος θεωρούσε «την πρώτη πόλη της ανθρωπότητας». Στα χωριά Βάστα και Άνω Μέλπεια βρίσκεται η Αγία Θεοδώρα, το πανέμορφο και ξακουστό ξωκλήσι με τα 17 δένδρα στη σκέπη της.
Την περιοχή κατοίκησαν οι Πελασγοί. Αναφέρεται ο βασιλιάς των Πελασγών ο Λυκάων ως ο ιδρυτής της αρχαίας Λυκόσουρας, και ο πατέρας του Φίγαλου ως ο ιδρυτής της αρχαίας Φιγαλείας. Οι Φιγαλείς στην περιοχή τους έκτισαν με τον Ικτίνο (τον αρχιτέκτονα του Παρθενώνα), τον περίφημο ναό του Επικούριου Απόλλωνα, ο οποίος τους βοήθησε να ανακτήσουν την πόλη τους από τους Σπαρτιάτες.Οι θρύλοι και οι παραδόσεις ήθελαν τους νέους του γειτονικού βασιλείου της Φιγαλείας να λούζονται στα νερά της Νέδας για ν’ αποκτήσουν δύναμη, ενώ η Ιστορία αναφέρει ότι οι Φιγαλιείς είχαν τέτοια δύναμη, ώστε έστειλαν καράβια στον Τρωικό πόλεμο.
Το φαράγγι της Νέδας, το οποίο διασχίζει κι ο ομώνυμος ποταμός, αποτελεί μια σπάνια και συνάμα ανεξερεύνητη μέχρι πρόσφατα γωνιά της Ελληνικής φύσης. Οι συνεχείς εναλλαγές του τοπίου, η πλούσια βλάστηση, οι τεράστιες ποταμίσιες πέτρες μέσα στα ανοιχτοπράσινα νερά κι οι επιβλητικοί βράχοι, κάνουν το πέρασμά της αληθινή πρόκληση, αλλά και απόλαυση για τον επισκέπτη Το φαράγγι γίνεται προσπελάσιμο κατά τους καλοκαιρινούς μήνες ενώ την ομορφιά του τοπίου συνθέτουν ελαιώνες, συκιές, πλατάνια, αγριοβελανιδιές και πουρνάρια. Σε διάφορα σημεία της πορείας υπάρχουν συνολικά τρεις καταρράκτες που καταλήγουν σε μικρές κολυμπήθρες. Σε μια πλαγιά βρίσκεται το εκκλησάκι της Παναγιάς και λίγο πιο πάνω η εσοχή, όπου σύμφωνα με την παράδοση βρέθηκε η θαυματουργή εικόνα. Λίγο πιο κάτω βρίσκεται το Στόμιο (λίγα χιλιόμετρα ανατολικά από το Στόμιο βρίσκεται η Φιγαλεία) μια μεγάλη σπηλιά μοναδικής ομορφιάς, απ' όπου περνούν τα νερά του ποταμού, μέχρι να καταλήξουν στον παραπόταμο Πάμισσο, στην περιοχή Λεμονιά. Η σήραγγα του Στομίου έχει δυο επίπεδα, εκείνο που βρίσκεται στο ύψος της κοίτης και ένα άλλο, πιο ψηλά, που φαντάζει σαν υπερώο, όπου βρισκόταν η παλιά κοίτη, ενώ έχει τη μορφή σπηλαίου με χαμηλή θερμοκρασία εξαιτίας των νερών των πηγών που τρέχουν από τον ουρανό της σήραγγας και αποτελεί κατοικητήριο χιλιάδων αγριοπερίστερων και νυχτερίδων. Πριν την είσοδο του Στομίου και σε απόσταση 150μ. από την κοίτη της Νέδας, γκρεμίζονται τ' αφρισμένα νερά του περίφημου καταρράκτη της Φιγαλίας ύψους 50 μ., που ξεπροβάλλει από ένα εντυπωσιακό φαράγγι το οποίο ορίζεται από θεόρατους σαν κρεμαστούς βράχους, που λογχίζουν αγέρωχα τον ουρανό. Δεξιά και αριστερά υψώνονται κατάφυτοι λόφοι και βουνά παραφυάδες του Λυκείου, των Νομίων και του Κωτίλου, ενώ 30 περίπου πηγές και κεφαλάρια αναβλύζουν και εμπλουτίζουν το ποτάμι με κρυστάλλινα νερά, δίνοντας, παλαιότερα, κίνηση σε αρκετούς νερόμυλους, που βρίσκονται ακόμη και σήμερα ερειπωμένοι στις όχθες της Νέδας. Το βάδισμα στην κοίτη είναι επώδυνο και επικίνδυνο από την ολισθηρότητα των βρύων πάνω στις πέτρες, το εκτεταμένο πυκνό σύδεντρο και την έλλειψη μονοπατιού, ενώ σε αρκετά σημεία είναι αναγκαία και η κολύμβηση αφού στο ποτάμι έχουν σχηματιστεί βαθιές λίμνες.
Ο πεζοπόρος έχει τη δυνατότητα να επιλέξει δύο βασικές διαδρομές συγκλονιστικού φυσικού κάλλους. Η πρώτη πρόσβαση είναι από την παραλιακή εθνική οδό Πύργου - Κυπαρισσίας. Στο Θολό στρίβουμε ανατολικά προς Λέπρεο και Νέα Φιγαλεία. Στα 7,5 χμ φάνουμε στο Λέπρεο και από κει σε άλλα 6 χμ στη Νέα Φιγαλεία. Κατόπιν περνάμε στα Πετράλωνα και σε απότομη πλαγιά όπου φαίνεται από ψηλά η κοιλάδα της Νέδας. Συνεχίζουμε στα Περιβόλια, και δεξιά στη Φιγαλεία. (Από κεί μπορεί να επισκεφθεί κανείς τον αρχαιολογικό χώρο της αρχαίας Φιγαλείας.) Από τα Περιβόλια δυτικά προς το Δραγώγι και μετά βρισκόμαστε μπροστά από τον Ναό του Επικούριου Απόλλωνα. Συνεχίζουμε βόρεια και φθάνουμε στο κρυμμένο χωριό Σκληρού όπου υπάρχει μικρός ξενώνας, και η όμορφη πέτρινη εκκλησία του Αγ. Γεωργίου. Συνεχίζουμε ανατολικά για τον Άγιο Σώστη με την δροσερή πλατεία του Άγ. Γιάννη όπου γίνεται μεγάλο πανηγύρι στις 29 Αυγούστου. Επιστρέφουμε στον κεντρικό δρόμο και κινούμαστε δυτικά προς το χωριό Αμπελιώνα με τις καστανιές και τα πολλά νερά. Μετά το χωριό στρίβουμε αριστερά πρός το χωριό Νέδα ή δεξιά προς το χωριό Πέτρα που είναι στην καρδιά της Νέδας. Βαδίζοντας από την πλευρά της Ηλείας παράλληλα με το ποτάμι και ύστερα από 1 ½ περίπου ώρα διαδρομής μέσα σε ένα άγριο πευκοδάσος φτάνει στα νερά του Ιονίου, στη θέση Πρασιδάκι. Η άλλη πρόσβαση είναι από τον κεντρικό δρόμο Καλαμάτας - Κυπαρισσίας. Έξοδος στο Δώριο και ακολουθούμε την διαδρομή στα χωριά της Άνω Μεσσηνίας Ψάρι, Σύριζο, Στάσιμο, Κακαλέτρι, Νέδα. Αντίστοιχα από την πλευρά της Μεσσηνίας καταλήγει στην Ελαία, αφού περάσει από τα χωριά Καρυές και Φόνισσα.
Κάθε χρόνο τον Αύγουστο, τοπικοί φορείς και φυσιολατρικοί όμιλοι οργανώνουν διήμερη πεζοπορία στην κοίτη της Νέδας. Ξεκινούν από τις πηγές της, στην Πέτρα, συνεχίζουν στο Κακαλέτρι και τη Μαρίνα, φτάνουν στα Πλατάνια και από εκεί στο Στόμιο, αφού περάσουν από τη χαράδρα της Φιγαλίας και ολοκληρώσουν την πεζοπορία φτάνοντας στις εκβολές, μετά από διαδρομή 15 χλμ.
Μαγιό, αθλητικά παπούτσια απαραίτητα, και ... καλή διάσχιση !!!
............................................................................................................................................................
>>> Wikiloc - Φαράγγι Νέδα <<<
>> Μια
διαδρομή μέσα στο καλύτερο κομμάτι του φαραγγιού Νέδα που ξεκινά απο τη
γέφυρα του ποταμού στο δρόμο Πλατάνια - Αρχαία Φιγαλεία και τελειώνει στο
στόμιο(σύραγγα) όπου το ποτάμι πέρνει το δρόμο του προς τον κάμπο, πριν χυθεί στο Ιόνιο δίπλα στο Γιαννιτσοχώρι....
..................................................................................................................................................................
>>> Νέδα
Ανάμεσα στις
κορυφές του όρους Τετράζιο, στη βορινή άκρη της Μεσσηνίας, κυλάει τα νερά της
προς τον Κυπαρισσιακό κόλπο n Νέδα, το μοναδικό "θnλυκό" ποτάμι της
Ελλάδας. Η Νέδα αποτελεί το φυσικό σύνορο ανάμεσα στη Μεσσηνία και την Ηλεία
αιώνες τώρα, από τότε που οι Δωριείς, οι απόγονοι του Hρακλή, κατέκτησαν την
Πελοπόvvnσο με τα σιδερένια τους όπλα. Τα νερά της Νέδας ξεκινούν από τις
πάμπολλες πηγές στους πρόποδες του Λύκαιου όρους, κοντά στο χωριό Πέτρα,
συναντούν χειμάρρους και παραπόταμους από τα γύρω βουνά, ακολουθούν μια
εκπληκτική, μαιανδρική πορεια μέσα από στενά φαράγγια, δροσερά πλατώματα και
χαράδρες πνιγμένες στη βλάστηση, περνούν κατω από πέτρινα τοξωτά γεφύρια και
μέσα από σκοτεινές σπnλιές και καταρράκτες, για να καταλήξουν στα εύφορα λιβάδια
του Κυπαρισσιακού κόλπου, καλύπτονυας μια διαδρομn 32
χιλιομέτρων.
Όμορφα και
γραφικά χωριά στις πλαγιές της κοιλάδας έχουν συνδέσει την ιστορία τους με τα
γάργαρα νερά του ποταμού. Τόποι που φιλοξένησαν σπουδαίους πολιτισμούς, λαμπρά
μνnμεία και ιερά, ένδοξες μάχες και ανδραγαθnματα, τόποι γόνιμοι, φιλόξενοι και
αγαπητοί, που τους ομόρφυνε πολύ ο ανθρώπινος μόχθος. Η Νέδα και τα χωριά της
διατηρούν μια σπάνια, εξωτική ομορφιά, δίνοvτας στη λέξη αναψυχn νόημα και
ουσία, λαμπερά διαμάντια της Eλλnνικnς φύσης στις καλύτερες στιγμές της.
Μύθοι &
Ιστορία
Στο μαγευτικό
κόσμο της ελληνικής μυθολογίας η Νέδα ήταν νύμφή, θεότητα των νερών. Όταν η ρέα
γέννησε το Δία, στο Λύκαιον Όρος, εμπιστεύτηκε την ανατροφή του στη Νέδα
και σε άλλες δύο νύμφες, τη Θεισόα και την Αγνώ (κάποιοι μύθοι αναφέρουν και τη
νύμφή ιθώμη). Οι νύμφες κράτησαν και ανέθρεψαν το θεϊκό βρέφος, γλιτώνovτάς το
από τα δόντια του πατέρα του, ώσπου το πήραν οί Κούρητες, για να συνεχίσουν τη
διάσωσή του από τις πατρικές ορέξεις του Κρόνου. Η Νέδα έδωσε το όνομά της στο
ποτάμι και έθρεψε τους θρύλους και τις παραδόσεις στις γύρω περιοχές.
Κάποτε στα
εύφορα εδάφή της κοιλάδας ήρθαν να κατοικήσουν οί Πελασγοί, οί οποίοι
αρχικά τρέφονταν με τους θρεπτικούς καρπούς της ήμερης βελανιδιάς που φύτρωνε
στις πλαγιές της κοιλάδας (γι´ αυτό και n Πυθία τους ονόμαζε βαλανοφάγους). Ο
γιος του βασιλιά Πελασγού, ο Λυκάων, ηταν ο ιδρυτης της Λυκόσουρας και ο
πατέρας του Φιγαλου, ο οποίος ίδρυσε τη Φιγάλεια(ενώ και κάποιοι μύθοι
θέλουν την Φιγαλεία δρυάδα του δάσους).
Η πόλη ηταν
κτισμένη σε ύψωμα, με πολλά τειχη γύρω από γκρεμούς και δυνατό οχυρωτικό
περίβολο, ο οποίος όμως δεν εμπόδισε τους Λακεδαιμόνιους να την κυριέψουν, το
659 π.Χ Η αρχαία Φιγαλεία ηταν πολύ καλοφτιαγμένη πόλη. Εκεί υπηρχε και ιερό
της Αρτέμιδας "σωτείρας" με λiθινο άγαλμα της θεάς. Στο γυμναστηριο
υπηρχε ωραιότατο άγαλμα του Ερμή και όταν οί Φιγαλείς έκαναν βόλτα στην αγορά
της πόλης, θαύμαζαν τον αvδριάvτα του Aρραχίωνα, ο οποίος ηταν δύο φορές
oλυμπιονίκnς στο άθλnμα παγκράτιο αλλά πέθανε πάνω στον αγώνα πνίγμένος από τον
αντίπαλό του. Ακόμα και νεκρός όμως αναδείχθηκε νικnτης!
Στnν αρχαια
Φιγαλεία υπηρχε ένας παραπόταμος της Νέδας που ονομαζόταν Λύμαξ (οι
ντόπιοι σημερα λένε Λύμακα το ρέμα που περνάει κοντά απ´ το χωριό Δραγώγι). Το
όνομα του παραπόταμου έρχεται από τη μυθολογία. Όταν οί νύμφες έκαναν τον
καθαρμό στη Ρέα μετά από τη γέννηση του Δία, έριξαν εκεί τα λύματα του
καθαρμού. Κοντά στο σημείο που ο Λύμακας ενώνεται με τη Νέδα υπηρχε τότε το
ιερό τnς Ευρυνόμης, δυσπρόσιτο και πνιγμένο στα κυπαρίσσια. Το ιερό άνοιγε μόνο
μία φορά το χρόνο και το άγαλμα της Ευρυνόμης ηταν ξύλινο, δεμένο με χρυσές
αλυσίδες και παρίστανε γυμνη γυvαικα ως τη μέση που από τη μέση και κάτω ειχε
ουρά ψαριού, αφού n Ευρυνόμη ηταν κόρη του Ωκεανού.
Από την αρχαία
Φιγαλεία έφευγε παλιά ένα μονοπάτι που οδηγούσε στο Κωτίλιον Όρος,
βορειοδυτικά της πόλης. Στο Κωτίλιον, στη θέση Βάσσες (που σημαίνει μικρά
πλατώματα στους βράχους) οί Φιγαλείς έχτισαν τον ναό του Επικούριου
Απόλλωνα, του θεού που τους βοηθησε να ξαναπάρουν την πόλη τους από τους
Σπαρτιάτες.
Το άλλο ιερό
βουνό της Φιγαλείας ονομαζόταν Eλάϊoν όρος και βρισκόταν νότια από το χωριό
Στόμιο. Στη νότια πλευρά του βουνού υπήρχε μια σπηλιά, πάνω από το βαθύ
φαράγγι, όπου λατρευόταν η Μέλαινα Δήμητρα. Γιατί Μέλαινα όμως; Σύμφωνα με
τους μύθους, όταν η Δημητρα αναζητούσε την κόρη της, την Περσεφόνη, έτυχε ο
Ποσείδώνας να αναζητάει... ερωτικώς τη Δημητρα. Η οποία για να γλιτώσει,
μεταμορφώθηκε σε φοράδα, οπότε και ο θεός μεταμορφώθηκε σε άλογο, και το
μοιραίο συνέβη. Η Δήμητρα, αηδιασμένη από την συμπεριφορά του Ποσειδώνα και στενοχωρημένη
από την αρπαγή της κόρης της, φόρεσε μαύρα (γι´ αυτό και "μέλαινα")
και κλείστηκε στη σπηλιά στο Ελάιον όρος. Μέχρι να την ανακαλύψει ο Πάνας, οι
σοδειές είχαν καταστραφεί και οί άνθρωποι είχαν αρχίσει να πεθαίνουν από την
πείνα. Ο τραγοπόδαρος θεός μετρίασε τη λύπη της, η Δήμητρα βγήκε πάλι στο φως
και όλα γίναν μέλι γάλα. Γι´ αυτό και οί ΦιγαλεIς έκαναν ένα άγαλμα στη σπηλιά
πρός τιμήν της. Παρίστανε γυναίκα με κεφάλι αλόγου, που κρατούσε στο ένα της
χέρι δελφίνι και στο άλλο περιστέρι. Όταν κάποτε το ξόανο κάηκε, όλα τα χωράφια
της Φιγαλείας ρήμαξαν. Οι έντρομοι κάτοικοι έφεραν με τρομερές δαπάνες τον
Αίγινητη γλύπτη Ονάτα και κατασκεύασε ένα υπέροχο χάλκινο αvτίγραφο του αρχικού
αγάλματος. Στη σπηλιά της Μέλαινας Δήμητρας, οι Φιγαλείς πρόσφεραν στη θεά
σταφύλια, καρπούς, κερύθρες, ακατέργαστο μαλλi τα οποία περιέχυναν με αγνό λάδι
πάνω στο βωμό.
Πιο νότια από
την αρχαία Φιγαλεία, ψηλά πάνω από την κοιλάδα της Νέδας, δέσποζε η ακρόπολη
του αρχαίου Λέπρεου. Την πόλη ίδρυσαν οι απόγονοι των Αργοναυτών, οι
Μινύες, όταν διωγμένοι από τη Λημνο ηρθαν κάποτε στην Tριφυλια, που ζούσαν οί
Καύκωνες, και έφτιαξαν κάμποσες πόλεις. Το Λέπρεο ηταν η κυριότερη και οι
κάτοικοί του έδωσαν λυσσώδεις μάχες για την ανεξαρτησία της Tριφυλιας από τους
Ηλείους κατακτητές. Η ακρόπολη του Λέπρεου βρισκόταν στα βόρεια του σημερινού
χωριού και εκεί υπήρχε και ένας ωραίος δωρικός ναός από πορόλιθο. Η πόλη πήρε
το όνομά της από τον ιδρυτη της, τον Λέπρεο, τον ανηψιό του Αυγεία.
Κοντά στα
βουνά απ´ όπου Πηγάζει η Νέδα ηταν κάποτε χτισμένη n πανίσχυρη Είρα. Η
ακρόπoλή της βρισκόταν στο ύψωμα νότια του χωριού Κακαλέτρι. Η μοίρα της Είρας
συνδέθηκε με τις επιχειρήσεις του Β´ Μεσσηνιακού πολέμου (685-668 π.χ), που
ονομάστηκε και πόλεμος του Αριστομένη. Αυτός ηταν ο ικανότατος αρχηγός των
επαναστατημένων Μεσσηνίων τους οποίους έφερε να εγκατασταθούν στην Είρα όταν οί
Σπαρτιάτες τους ειχαν κυνηγησει από όλη τη Μεσσηνία. Από την Είρα οί Μεσσnνιοι
λεηλατούσαν τη Λακωνία και οί Σπαρτιάτες, που είχαν λυσσάξει, πολιορκούσαν την
Είρα χωρίς να καταφέρνουν τίποτα. Όταν οι Koριvθιοι έστειλαν στρατό να βοηθήσει
τους Σπαρτάτες, ο Αριστομένης το έμαθε, έκανε νυχτερινη έφοδο στο στρατόπεδό
τους και τους ρημαξε κανονικά. Μετά τη μάχη μάλιστα έκανε την Εκατομφονία, μια
θυσία στο Δία Ιθωμάτα, την οποία προσέφεραν οί Μεσσηνιοι όταν σκότωναν εκατό
εχθρούς.
Την ενδέκατη
χρονιά της πoλιoρκιας της, η Είρα έπεσε. Η Πυθία είχε προβλέψει την καταστροφή
λέγοντας ότι "από τότε που ο τράγος πίνει της Νέδας το συστρεφόμενο νερό,
θα πάψω να σώζω τη Μεσσηνία, κοντά θα είναι ο όλεθρός της".
Μάταια οί
Μεσσnνιοι κράταγαγ τα αρσενικά τους κατσίκια μακριά από τα δροσερά νερά της
Νέδας. Γιατί τράγο ονόμαζαν και την αγριοσυκιά. Και ένα τέτοιο δέντρο είχε
φυτρώσει λοξά στην όχθη και τα φύλλα του άγγιζαν τα γερά του ποταμού...
Η καταστροφή
της Είρας ηταν τελικά η... μοιχεία. Ένας Σπαρτιάτης βουκόλος, που είχε
αυτομολnσει από τον ευγενη Εμπέραμο, πηρε τα γελάδια του και εγκαταστάθηκε στα
εύφορα χωράφια της Είρας. Εκεί γνώρισε μια ζωηρή Μεσσηνια, της οποίας ο άντρας
έκανε βάρδιες στην ακρόπολn της Είρας, όταν ο βουκόλος έκανε βάρδιες στο
κρεβάτι της. Ένα βράδυ με πολύ κακό καιρό και άφθονη νεροποντή, οί Μεσσnνιοι
άφησαν αφύλαχτα τα τείχη, υποθέτοντας ότι κανένας Σπαρτιάτης δε θα έρθει να
τους πολίορκησεί με τέτοια κακοκαιρία. Ο σύζυγος της ζωηρης Μεσσηνίας γύρισε
ξαφνικά σπίπ του, αλλά n καλn γυναικα πρόλαβε και έκρυψε κάπως το βουκόλο. Όταν
ο άντρας της της αποκάλυψε το τι γίνεταί στα τείχη της Είρας, ο βουκόλος
θυμηθηκε τη σπαρτιάτικη του καταγωγη καί έφυγε άρον άρον γία να ειδοποιησει
τους συμπατριώτες του. Έτσι, μέσα στην κοσμοχαλασιά οί Σπαρτιάτες ηρθαν καί
άρχισαν να πολιορκούν την Είρα. Όταν ξημέρωσε, τα πράγματα ηταν πία πολύ
δύσκολα γία τους Μεσσηνιους. Μετά από σκληρότατες μάχες στα τείχη της πόλης
(όπου πολεμούσαν καί οι γυναίκες πετώντας κεραμίδα), ο Αριστομένης κατάλαβε πως
δεν υπάρχει σωτηρία για την πόλη. Ανακάλεσε από τη μάχη όλους τους άντρες,
πηραν τα γυναικόπαιδα καί έφυγαν απείραχτοι από τους Σπαρτιάτες οι οποίοι
σεβάστηκαν την απόγνωση των πολίορκημένων. Η Είρα, το τελευταιo έδαφος της
Μεσσηνίας όπου κατοικούσαν Μεσσηνιοί, καταστράφηκε το 668 π.χ
Τα χωριά της
Νέδας
Οι διαδρομές
προς τα όμορφα χωριά γύρω από την κοιλάδα της Νέδας μπορούν να ξεκινήσουν από τον
κεντρικό παραλιακό δρόμο, στριβovτας ανατολικά στη δστ. προς Λέπρεο και Νέα
Φιγαλεια. Ο δρόμος περνάει μέσα από μια καταπράσινη κοιλάδα και στο ωραιo
πευκόδασος ξεχωριζουν μόνο μερικά υποστατικά και μετόχια. Περνώvτας το νερόμυλο
του Δαλαϊvα n βλάστηση γινεται πυκνότερη και το τοπιο συμπλnρώνoυν εύφορα
κτηματα με ελιές και εσπεριδοειδη. Μετά τον οικισμό Παναγιές ξεχωριζουν πολλοι
χωματόδρομοι που οδηγούν προς κάποιους παραπόταμoυς, μέσα από ψnλά πεύκα. 7,5
χλμ. μετά την αρχική δστ. φτάνετε στην
εισοδο του χωριού Λέπρεο. Από εκει ακριβώς ξεκινάει, αριστερά (βόρεια), ένας
τσιμεντόδρομος ο οποιος σας οδηγει στο χώρο της ακρόπολης του αρχαίου Λέπρεου.
Ο αρχαιολογικός χώρος βρισκεται σε ένα ύψωμα με υπέροχη θέα προς τον
Κυπαρισσιακό Kόλπο, την οποια, αφού απολαύσετε, μπορειτε να δειτε τους πώρινους
δωρικούς κιονες και το βωμό στην εισοδο του ναού, που έφερε στο φως ο
αρχαιολόγος Ν. Γιαλούρης το ι970. Λίγο πιο ψηλά θα δειτε μέρος από την ελλnνικη
και μακεδονικη οχύρωση της πόλης καθώς και μια μισοθαμένη πύλη του τείχoυς.
Μετά το χωριό
Λέπρεο (που παλιά λεγόταν Στροβίτσι) συνεχίζετε στον κεντρικό δρόμο, περνώντας
από τη γέφυρα της Κορακοφωλιάς με το κατάφυτο φαράγγι και την πανοραμικη θέα,
τον οικισμό Φασκομnλιά που μοσχοβολάει –τι άλλο; φασκομnλιά και 6
χλμ. μετά φθάνετε στη Νέα Φιγαλεία, το
κεφαλoχώρι της περιοχης. ηραία πέτρινα σπιτάκια και δύο πλατειες oμoρφαίνoυv το
χωριό, αλλά το αλnθινό στολίδι ειναι το αγροτικό ιατρειο, ένα εξωρετικό πέτρινο
κτίριο φτιαγμένο με έξοδα των κατοικων. Συνεχίζετε τη διαδρομη στις απότομες
πλαγιές την ορεινών όγκων της Mίνθης, απολαμβάνοντας την θέα στις Κοιλάδες την
παραποτάμων της Νέδας, και φθάνετε στα όμορφα Πετράλωνα, όπου μπορειτε να
ξεδιψάσετε στα δύο δροσερά καφενεδάκια του χωριού. Κατόπιν συvεχίζετε στον
κεντρικό δρόμο, ο οποιος αμέσως μετά το χωριό γίνεται χωματόδρομος, αλλά σε
πολύ καλn κατάσταση, και οδηγει σε άγριες πλαγιές γεμάτες θάμνους και
βελανιδιές. Μετά τη δωσταύρωση για το χωριό Λινίσταινα το τοπίο γίνεται
εντυπωσιακό, καθώς ο δρόμος περνάει μέσα απ´ την πλαγιά μιας απότομης χαράδρας
με φανταστικη θέα στην Κοιλάδα της Νέδας. 5,5 χλμ. μετά την τελευταία δστ. Συναντάτε δεξιά
(νότια) το δρόμο που οδηγει στο χωριό Στόμιο, στα νότια του οποιου βρισκόταν το
Ελαίον όρος της Φιγαλειας, στο πιο στενό σημειο του φαραγγιού... 2,8
χλμ. πιο κάτω, ο χωματόδρομος σταματά και
φτάνετε στο χωριό Περιβόλια με την ωραία πέτρινη κρηνη. Ακριβώς εκει στριβετε
δεξιά (νότια) και μετά από 3 χλμ. ασφαλτοστρωμένου δρόμου φτάνετε στο
χωριό Φιγαλεία. Εκει θα δειτε τις δύο πινακίδες που οδηγούν στην αρχαία κρηνη
και στο χώρο που βρισκόταν n σπουδαία αρχαία Φιγαλεια. Στο χώρο των ανασκαφών
(που συνεχίζοντας θα δειτε τα λειψανα αρχαίου ναού με έναν εντυπωσιακό βωμό.
Στη γύρω περιοχη διακρινονται εύκολα τα τειχη του οχυρωματικού περιβολου πάνω από
τις απότομες πλαγιές και τους λόφους που κάποτε γέμιζαν με τα καρπερά αμπέλια
των Φιγαλειων. Μέσα από το χωριό Φιγαλεια υπάρχει μονοπάτι που οδηγει στον
καταρράκτη και στη Νέδα.
Επιστρέφετε
στα Περιβόλια και συvεχίζετε δυτικά. Μετά από 3,1 χλμ. θα
δειτε δεξιά το δρόμο που οδηγει στο χωριό Δραγώγι. Το ρέμα που κυλάει στο βάθος
της κοιλάδας είναι ο Λύμακας, εκει που οι νύμφες έπλυναν τη Ρέα όταν γέννησε το
Δια στο κοντινό Λύκαιον όρος. 1,6 χλμ. μετά
θα δειτε το δρόμο που οδηγει στnν Καστρούγκαινα. Εσεις συνεχιζετε βόρεια. Λίγο
μετά τη δστ. ο δρόμος ξαναγίνεται ωραιος χωματόδρομος. Την άσφαλτο θα την
ξαναβρειτε μπροστά στις Βάσσες, στο ναό του Eπικούριου Απόλλωνα. Συνεχιζοντας
βόρεια φτάνετε στη δστ. που σας στέλνει στο κρυμμένο γραφικό χωριουδάκι Σκλnρου,
με τα θαυμάσια παλιά σπιτια και το μικρό καφεπαντοπωλειο κάτω από τις πυκνές
μουριές. Το χωριό πήρε το όνομά του από την βυζαντινη οικογένεια την Σκλnρών,
όταν τους δόθηκε ως πρόνοια. Το Σκλnρoύ ήταν πάντα λnμέρι σκλnρών Ελλήνων
πολεμιστών όταν πολεμούσαν τους Βενετούς και τους Τούρκους. Όταν οι ευρωπαιοι
αρχαιοκάπηλοι άρχισαν να ρημάζουν το ναό του Eπικούριου Απόλλωνα, στο Σκλnρoύ
συγκεντρώθηκαν έλλnνες οπλαρχηγοι για να τους εμποδισουν. Οι Τούρκοι, οι οποιοι
ενθάρρυναν την κλοπή χτύπησαν τους Eλλnνες κοντά στο χωριό. Από τότε οι
κάτοικοι όταν περνούσαν από τη θέση της ράχης έριχναν και μια πέτρα. Ο
λιθοσωρός που σχηματιστηκε ονομάζεται μέχρι σημερα ανάθεμα. Στο Σκλnρού όπου
υπάρχει και ένας συμπαθητικός ξενώνας, θα δειτε και την ωραια πέτρινη εκκλnσία
του Αγιου Γεωργιου. Αν θέλετε, μπορειτε λίγo πριν μπειτε στο χωριό να στριψετε
αριστερά στον χωματόδρομο που οδηγει στο μικρό ξωκλησι του Αγίου Θεράποντος n
Αϊ Θαράπου, όπως λένε οι ντόπιοι.
Επιστρέφετε
στον κεντρικό δρόμο και μετά από λίγo στρίβετε δεξιά (νότια) στην κεντρικη
διασταύρωση. Ο δρόμος είναι καινούριος και απολαυστικός, καθώς ανnφορίζει πάνω
από τις γύρω κατάφυτες κοιλάδες και απολαμβάνετε το υπέροχο τoπίo. 3,3
χλμ. μετά θα συναvτησετε μια δστ. Αριστερά
(ανατολικά) απ´ όπου ένας ωραίος χωματόδρομος σας οδηγει μέσα από ης
πυκνοφυτεμένες πλαγιές στο χωριό Άγιος Σώστης. 1,5 χλμ. πρίv φτάσετε στο χωριό θα δείτε την
εξαιρετικη, πέτρινη εκκλnσία του Αϊ Γιάννη, πάνω σε ένα πλάτωμα γεμάτο δροσερά
πλατάνια. Η εκκλnσία χτίστnκε πριν από εκατό περίπου χρόνια, όταν ένας γέροντας
ονειρεύτηκε τη θέση της. Όταν οι πιστοι του An Σώστη έσκαψαν στο αμπέλι που
τους έδειξε ο γέροντας, βρηκαν μια εικόνα και ένα Kαvτήλι, καθώς και ίχνn από τριάντα
περίπου κελιά από κάποιο παλιό μοναστηρι. Ο Αϊ Γιάννης γιορτάζει στις 29
Αυγούστου και στην αυλή του στηνεται μεγάλο πανηγύρι με γευστικές
γουρουνοπούλες και παραδoσιακη μουσικη, από παρέες με όργανα, τις λεγόμενες
ςζυγιέςς. Αφού περάσετε μέσα από το χωριό Αγιος Σώστης, που βρίσκεται στο βάθος
μιας κοιλάδας γεμάτης καστανιές, συνεχίζετε στον χωματόδρομο και επιστρέφετε
στον κεντρικό δρόμο, λίγo πιο κάτω από εκει που τον είχατε αφησει.
Για να δειτε
πού ηταν η ακρόπολη της Eίρας, στριψτε στο χωματόδρμο 500
μ. αριστερά (νότια) πριν μπειτε στο
Κακαλέτρι. Μετά από 1,4 χλμ. ο δρόμος σταματάει στη ριζα του λόφου,
διπλα σε εγκαταλειμένα χωράφια και λιθοσωρούς, σε μια τοποθεσια γεμάτη πυκνά
βάτα, ασπάλαθους και πουρνάρια. Μετά από τρια τέταρτα περιπου πεζοπορια με
δύσκολη κλίση στην πλαγιά, φτάνετε στην κορυφη, σε ύψος 874
μ. Ελαχιστα έχουν απομεινει που να
θυμιζουν πως εδώ βρισκόταν η ακρόπoλn. Μόνο μερικοι λαξεμένοι ογκόλιθοι από την
οχυρωματικη περιβολο, που πάνω της κριθηκε η μοιρα της πόλnς εκεινη τηβροχερη
νύχτα, υπάρχουν στη θέση τους. Από το Κακαλέτρι ξεκινάει ένας χωματόδρομος που
περνάει πανω από το ποτάμι και οδηγει στο ξεχασμένο χωριό Μαρίνα, στην απέναντι
πλευρά της κοιλάδας. Στη Μαρινα σημερα μένουν μόλης έξι άνθρωποι, αλλά κάποτε
είχε τους περισσότερους κατοικους από τα γύρω χωριά. Ο δρόμος μετά το Kακαλέτρι
συνεχιζει μέσα από ψηλά Kυπαρισσια και κίτρινα μυρωδάτα λουλούδια πρός το χωριό
Στάσιμo. ι,2 χλμ. μετά το Kακαλέτρι θα δειτε δεξιά (δυτικά) στην κορυφη του
λόφου Λενικό, το εκκλησάκι της Αγιας Παρασκευnς. Αν πάτε ως εκει, θα δειτε ένα
τμήμα από κυκλώπεια τειχη που βρισκονται θαμμένα μέσα στα πουρνάρια. Και εδώ
υπήρχαν εγκαταστάσεις της αρχαίας Ειρας, η οποια έλεγχε όλn την περιοχή μέχρι την
κοιτη της Νέδας. Λίγο πριν το Στάσιμο, πάνω στον κεντρικό δρόμο υπάρχει μια
δροσερή πηγή που κελαρύζει μέσα από τα βρύα, κάτω από φουντωτά πλατάνια,
αλnθινό ςστάσιμος για τους ταξιδιώτες.
Συνεχιζovτας
από το Στάσιμο και μετά από μια εκπλnκτικη διαδρομή στην οποια η κοιλάδα της
Νέδας, με το ποτάμι να γυαλίζει μέσα της, απλώνεται μπροστά σας από 750
μ. ύψος, φθάνετε στο χωριό Σύρριζο, που
πήρε το όνομά του επειδή είναι σύρριζα στους πρόποδες του όρους Τετράζιο. Στο
Σύρριζο (που παλιά λεγόταν Σύρτζι) θα βρειτε κοινοτικό ξενώνα και ωραίες
ταβέρνες. Λίγο μετά το Σύρριζο θα δειτε ένα χωματόδρομο δεξιά (βόρεια) που
πηγαίνει στο χωριό Κούβελα. Πρόκειται για μια απολαυστική διαδρομή με απότομες
πλαγιές και λόφους γεμάτους θάμνους και πουρνάρια. Μετά από 4,2
χλμ. φτάνετε στο Κούβελα. Ακριβώς στην
εισοδο του χωριού ξεκινάει στα νότια ένας χωματόδρομος που σκαρφαλώνει στην
κορυφη του Κουβελαίικου βουνού, στο ξωκλήσι του Προφητη Ηλία. Αν και τα 2,7
χλμ. του χωματόδρομου είναι αρκετά δύσκολα,
το πανόραμα που απλώνεται μπροστά σας από τα 1.100 μέτρα, με
απεριόριστη θέα στις άκρες του oριζovτα, θα σας αποζημιώσει. Όταν ο καιρός
είναι καθαρός θα δειτε βαθιά στο Ιόνιο και τα νησιά Στροφάδες n Στροφάδια. Στο
μεγαλύτερο από τα δύο, το Σταμφάνι, είναι χτισμένη η περιφημη Μονη Στροφάδων,
το ερημητηριο του Αγιου Διονυσιου. Το μικρότερο νησι λέγεται Αρπυια και
χωριζεται από το Σταμφάνι με ένα ρηχό πέρασμα. Οι Στροφάδες είναι σπουδαίος
βιότοπος και στις ακτές την νησιών εμφανιζovται θαλάσσιες χελώνες Caτetta
Caτetta.
Το χωριό Κούβελα
είναι περιποιημένο και καθαρό, με ανακαινισμένα πέτρινα σπίτια και μια
συμπαθητικη μικρη πλατεια. Το όνομά του μάλλον το πήρε από τα κουβέλια, που
είναι δοχεια για το εξαιρετικό μέλι της περιοχης. Στις περιοχές γύρω από το
Κούβελα πιθανόν να βρισκονται οι θέσεις την αρχαίων πόλεων Eίλoς, Αμφιγένεια
και Πτελεόν. Από το Κούβελα ξεκινάει ένας καλός χωματόδρομος, που κατεβαίvει
φιδωτά την απότομη πλαγιά της κοιλάδας και μετά από 7
χλμ. καταλήγει στις όχθες της Νέδας, σε μια
ειδυλλιακη τοποθεσια, διπλα στη γέφυρα που οδηγεί στις απέναντι πλαγιές και τα
χωριά τους. Στα μισά της διαδρομnς ο χωματόδρορος περνάει μέσα από το
εγκατελειμένο χωριό Μαυρομμάτι και την εκκλnσία του Αγίου Δημητρίου, όπου
σώζονται μερικές παλιές τοιχογραφίες. Στην τοιχογραφία με την Παναγία
βρεφοκρατούσα μπορείτε να διακρίνετε την υπογραφη ςBασίλειος Π Γεννηματάςς, με
ημερομηνία 17 Φεβρουαρίου 1887.
Συvεχίζoντας
μετά το Κούβελα στον κεντρικό ασφαλτόδρομο, θα δείτε μετά από 900
μ. ένα χωματόδρομο δεξιά (βόρεια) που
οδηγεί στο μικρό χωριό Kυψέλn (που παλιά λεγόταν Μπιζό). Οι κάτοικοί του
έρχονται μόνο τα καλοκαίρια, αλλά διατηρούν τnν ωραία εκκλnσία του Αϊ Γιώργη με
την απολαυστικη θέα στις κατάφυτες πλαγιές. Η κοιλάδα που βλέπετε ανατολικά του
χωριού σχηματίστηκε από καθίζηση το 1922 και δημιουργηθηκε μια μεγάλη λίμνη με
το νερό από το ρέμα της Μπριτσιάς. Μετά από μηνες η λίμνη άνοιξε και τα νερά
τnς έφυγαν προς τη Νέδα, παρασύροντας και το νερόμυλο στον Αϊ Θόδωρο.
Επιστρέφετε στον κεντρικό δρόμο, τη μέτρια κατάσταση του οποίου αναπλnρώνουν οι
ωραίες εικόνες των γύρω βουνών, και μετά από 2,6 χλμ. φτάνετε στα Χαλικιά, ένα μικρό γραφικό
χωριό με ωραίες πέτρινες στέγες στα παλιά του σπίτια, που πήρε το όνομά του από
τους χαλκιάδες (σιδεράδες) που εγκαταστάθηκαν εδώ παλιά. 5,6
χλμ. μετά τα Χαλικιά μπαινετε στο όμορφο
χρυσοχώρι με την περιποιημένη πλατεία του. Πολλά παλιά σπίτια του χωριού είνω
καλοσυντηρημένα, διατnρώντας τους πέτρινους τοιχους τους, τις Κεραμιδένιες τους
στέγες, τα μικρά μπαλκόνια με τα περίτεχvα κάγκελα. Το Χρυσοχώρι έχει πολλά
νερά, γι´ αυτό και παλιά λεγόταν Βλάκα, από το ςβλάγκες, που σηραίνει υγρασία
τnς γης. Από το Χρυσοχώρι μπορειτε να συνεχισετε νότια και μετά από 3
χλμ. φτάνετε στο Kεφαλοxώρι Ψάρι. Το αρχικό
χωριό ηταν τo Άνω Ψάρι, αλλά οι κάΤοικοί του ηρθαν στη νέα τοποθεσία αφού τα
εύφορα κτηματά τους ηταν πιο κοντά. Το Ψάρι έχει διατηρησει την παραδoσιακη του
αρχιτεκτονικη και τα νέα σπίτια συνεχιζουν να χτιζονται με όμοιο ύφος. Η
ρυμοτομία του χωριού είναι αρκετά καλή και στις δύο άνετες πλατείες του μπορειτε
να δροσιστειτε κάτω από τις πυκνές μουριές και ακακίες. Το Ψάρι ηταν παλιά το
εμπορικό και αγροτικό κέντρο της περιοxnς, με μεγάλη παραγωγη σε ελιές,
σταφίδες, λάδι και σιτάρι. Από το Ψάρι μπορειτε να συνεχισετε βόρεια στον
κεντρικό δρόμο και 400 μ. μετά τη δωσταύρωση προς Μέλπεια θα
δειτε αριστερά (δυτικά) το χωματόδρομο που οδηγει στο μυκηναϊκό θολωτό τάφο στο
ύψωμα Μπεσίκι. Μετά από 700 μ. ο δρόμος σταματάει. Συvεχιζετε πεζοι
στο μονοπάτι ανάμεσα στα πουρνάρια και τις ελιές, ώσπου φτάνετε στην κορυφη του
λόφου, όπου βρίσκεται ο εντυπωσιακός κυκλικός τάφος. Η εισοδος και όλη n
πέτρινη εσωτερικη του περιφέρεια, με διάμετρο περιπου 5 μ διατηρειται άθικτη.
Επιστρέφετε στον κεντρικό δρόμο και μετά από 700 μ. θα δειτε κρυμμένο σχεδόν στις άνυδρες
πλαγιές το Άνω Ψάρι. Στο χωριό κατοικεί μόνο ένας βοσκός και τα περισσότερα
παλιά πέτρινα σπίτια του είναι μισογκρεμισμένα, αλλά δωτηρειται ακόμη n πολύ
όμορφη πέτρινη εκκλnσια του. Το όνομα Ψάρι μάλλον προέρχεται από κάποιο παλιό
φεουδάρχη που πρωτοκατοικησε το μέρος και λεγόταν Ψάρης. Η διαδρομή ως το χωριό
Διμάνδρα είναι συναρπαστική, με τους απότομους γκρεμούς, τις δασωμένες κοιλάδες
και την απέραντη θέα. Αν διψάσετε υπάρχει μια καλοφτιαγμένη κρήνη πάνω στον
δρόμο, λίγο πριν το χωριό. Μετά τη Διμάνδρα αν συvεχισετε βόρεια θα
συναντήσετε το χωματόδρομο που ακολουθήσατε προς Κούβελα και πιο κάτω το χωριό
Σύρριζο.
Επιστρέφοντας
στο χωριό Ψάρι στριψτε δεξιά (δυτικά) στη διασταύρωση έξω από το χωριό και μετά
από 2,2 χλμ. διαδρομής μέσα στους πυκνούς ελαιώνες
στριψτε αριστερά (νότια) στην επόμενη δστ. Μετά από 1,4
χλμ. φτάνετε στην πλατεια του χωριού Άγιο
Γεώργιο με την όμορφη πέτρινη κρήνη και ένα εκπλnκτικό παλιό καφενεδάκι
κρυμμένο κυριολεκτικά μέσα στη σκιά που ρίχνουv οι μουριές. Από την πλατεια του
χωριού μπορειτε να ανεβειτε στομικρό χωριό άνω Δώριο, ακολουθώντας μια φοβερή
διαδρομή που σκαρφαλώνει στις πλαγιές της Μάλιζας. Το ΆνωΔώριο από την
Τουρκοκρατια και μετά λεγόταν Σουλιμά, από κάποιον μπέη με το όνομα Σουλεϊμάν.
Στο Άνω Δώριο, ιδιαιτερη πατριδα του οπλαρχηγού της επανάστασης Δ. Πλαπούτα,
υπάρχει n ωραία πλατεια με τα πλατάνια και την στεγασμένη πέτρινη κρήνη με τις
δροσερές της βρύσες. Επιστρέφετε στον κεντρικό δρόμο. Για να ξαναφθάσετε στα
χωριά, που βρισκονται κοντά στην κοιλάδα της Νέδας πρέπει να κατευθυνθειτε προς
το μεγάλο κεφαλοχώρι Άνω Κοπανάκι. Λίγο πριν το χωριό ξεκινάει δεξιά (βόρεια) ο
ασφαλτόδρομος που οδηγει προς το Σιδηρόκαστρο και τα γύρω χωριά. Ο δρόμος
ανηφοριζει στενός και με πολλές στροφές μέσα από ελαιόδεντρα και πολλά
περιβόλια. Μετά 4,6 χλμ. θα δειτε αριστερά (νότια) το Σιτοχώρι
που παλιά λεγόταν Πιτσά. Μετά από 2,4 χλμ. θα αντικρισετε τα όμορφα σπιτια της
Κεφαλόβρυσης, αμφιθεατρικά χτισμένα στο σμιξιμο την πλαγιών του Μεγάλου Βουνού.
Η Κεφαλόβρυση έχει πολλά νερά κι αυτός είναι ο λόγος που έφερε εκει τους
πρώτους κατοικους της. Παλιά λεγόταν Ρίπεσι, από το "ριπε" που
σημαίνει, στην παλιά τοπική διάλεκτο, τσαρούχια με λουριά, τα οποια κρέμασε σε
ένα δέντρο κάποιος τσοπάνης γύρω στα 1405-1420, για να μη χάσει την τοποθεσια
που εντόπισε νερό στο δάσος. Η Κεφαλόβρυση έχει μια πολύ ωραία πλατεια, με τα
τραπεζάκια των καφενειων κάτω από τα πλατάνια, διπλα στις βρύσες από τις οποιες
τρέχει παγωμένο νερό κατευθειαν από την καρδιά του βουνού. Ο δρόμος μετά την
Κεφαλόβρυση συνεχιζει χωμάτινος και 1,4 χλμ. μετά, ακριβώς πάνω στο νεκροταφειο του
χωριού, στριβετε δεξιά (βόρεια) και κάνοντας μια όμορφη διαδρομη στην κατάφυτη
με πλατάνια όχθη ενός παλιού ρέματος βγαίνετε στην άσφαλτο όπου στριβετε δεξιά
(βόρεια), προς το χωριό Πλατάνια. Ακριβώς διπλα από το πρώτο σπιτι του χωριού
ξεκινάει ένας χωματόδρομος που σας φέρνει στην καρδιά της Νέδας. Ο δρόμος
κατεβαίνει φιδωτά την κάθετη πλαγιά με απότομες κλίσεις αλλά προσφέρει
εκπλnκτικη θέα. Μετά από 3,6 χλμ. φθάνετε σε ένα παλιό πέτριvο τοξωτό
γεφύρι και μπροστά στα πόδια σας αφριζει η Νέδα. Μόλις περάσετε το γεφύρι θα
δειτε ένα μικρό μονοπάτι που σκαρφαλώνει στις απότομες πλαγιές μέσα από πυκνά
πουρνάρια, βελανιδιές και αγριοσυκιές. Το μονοπάτι έχει λαξευμένα σκαλοπάτια
στο χώμα και στην πέτρα και αναρριχάται στο Xείλoς μιας συγκλονιστικης
χαράδρας, στο βάθος της οποιας φαινεται η ςσκοτεινη σπnλιά, το στόμιο όπου
οδηγούνται βουϊζοντας τα νερά του ποταμού. Το μονοπάτι καταλnγει σε έναν
καταρράκτη που γκρεμιζει τα νερά του σε μια μικρη λιμνούλα και από εκει
κατρακυλάνε στα γλυμμένα, χορταριασμένα βράχια, για να ενωθούν μέσα από ένα
δεύτερο καταρράκτη με τα νερά της Νέδας λίγo πριν την εισοδο της σπnλιάς. Το
τοπιο είναι μαγευτικό, οι υγρές πλαγιές μoσχoμυριζoυv μέντα και φασκομnλιά και
ψηλά πάνω σας κρέμονται οι θεόρατοι βράχοι του φαραγγιού. Περνάτε το ξύλινο
γεφυράκι πάνω από τη λιμνούλα και σε λίγo το μονοπάτι σταματάει στο μικρό
ασβεστωμένο ξωκλnσι της Παναγιας, φωλιασμένο στον κάθετο πέτρινο τoίχo. Εδώ
κάπου βρισκόταν n σπnλιά όπου οι Φιγαλεις λάτρευαν τη Μέλωνα Δήμητρα και το
βουνό ακριβώς βόρεια ηταν το ιερό Ελαίον όρος. Το εκκλησάκι της Παναγιας
γιορτάζει στις 23 Αυγούστου και στα παλιά χρόνια οι νέοι από τα Πλατάνια
ανέβαιναν στις απότομες κορυφές της χαράδρας και γκρέμιζαν μεγάλους βράχους από
μια τοποθεσια που λεγόταν Κάστρο και υπάρχουν κάποια λειψανα από παλιά οχύρωση.
Μετά από όλα αυτά τα θαύματα της Νέδας επιστρέφετε στην ολόδροση πλατεια στα
γραφικά Πλατάνια, για μια παγωμένη πορτοκαλάδα στα καφενεδάκια με τη θαυμάσια
θέα ως τον Kυπαρισσιακό κόλπο, ακoύγοντας τα γάργαρα νερά της πηγης να τρέχουν
ασταμάτητα. Επιστρέφετε στον κεντρικό ασφαλτόδρομο και 5,8
χλμ. μετά τα Πλατάνια θα δειτε την Αυλώνα να
δεσπόζει στη κορυφη ενός λόφου. Επι Τουρκοκρατιας το χωριό λεγόταν Καρά
Μουσταφά, από τον αγά που ζούσε εδώ. Ο Καρά Μουσταφάς ζούσε στα Καλύβια αλλά
επειδη τον είχαν φάει τα κουνούπια ηρθε στην Αυλώνα και έχτισε το εξοχικό του.
Έτσι δημιουργηθηκε το χωριό, και παρ´ ότι ο αγάς εκτελέστηκε το 1821, μόλις το
1921 ξαναβρηκε n Αυλώνα το αρχαίο της όνομα. Η θέση της αρχαίας Αυλώνας, την
οποια αναφέρουν ο Ξενoφώvτας, ο Στράβωνας και ο Παυσανιας, δεν έχει ακόμη
εvτοπιστει και πολλοι νεότεροι ερευνητές και αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι
βρίσκεται στις περιοχές κοντά στο σημεριγό χωριό. Ο Παυσανιας αναφέρει ότι στην
περιοχή υπήρχε λατρευτικό άγαλμα του Ασκλnπιού Αυλωνιου. Το σημερινό χωριό έχει
γραφικά σπίτια, καθαρά δρομάκια και μια όμορφη πλατεια, με καλοφυτεμένες αυλές
ολόγυρα. Στην πλατεια του χωριού, διπλα στον αιωvόβιο πλάτανο, υπάρχει η ωραια
πέτρινη εκκλnσια του Αγιου Γεωργιου, η οποια χτιστηκε το 1831. Στην Αυλώνα
δημιουργnθηκε το 1984, το «Μουσειο γεωργικών εργαλειων και σκευών» και σημερα
γινονται προσπάθειες να λειτουργήσει σε αιθουσα του σχολειου. Λίγο πριν μπειτε
στηγ Αυλώνα θα συvαvτησετε έναν ασφαλτόδρομο που οδηγει στο μικρό χωριό
Koλιτσωνα, με πολλά παλιά σπίτια αλλά λιγοστούς κατοικους στα ησυχα σοκάκια
του. Από την Αυλώνα μπορειτε να πάρετε το χωματόδρομο που οδηγει νότια.
Πρόκειται για μια εξαιρετικn διαδρομη στις κατάφυτες πλαγιές του βουνού,
γεμάτες πλατάνια, πουρνάρια και βελανιδιές Ο δρόμος κατεβαινει χαμnλά και
ακoλoυθει προς τα δυτικά παράλλnλn πορεια με τη Νέδα, η οποια έχει απλωθει σε
απέραvτες, βοτσαλωτές όχθες με λιγοστό νερό και πολλές Kαλλιέργειες,
ελαιόδεvτρα και περιβόλια με καρποφόρα. Μετά από το τελευταιο δασωμένο κομμάτι
και συνολικά 11,5 χλμ. διαδρομης από τηγ Αυλώνα, φτάνετε στο χωριό Καρυά, όπου μπορειτε
γα ξεκουραστειτε στα δύο μικρά του καφενεδάκια. Από τις Καρυές ξεκινάει ένας
ωραιος χωματόδρομος που περνάει από έναν πευκώνα και ανηφοριζει στο χωριό
Πανόραμα. Η θέα από το Πανόραμα είναι πραγματικά πανοραμική στην κοιλάδα της
Νέδας, στα βουνά της Ηλειας και στη θάλασσα. Γι´ αυτό και πολλοι Έλληνες και
ξένοι χτιζoυv εδώ τις βίλες τους. Ο δρόμος συνεχιζει από το Πανόραμα, με
κατεύθυνση ανατολικη και φθάνει στο μικρό χωριό Πτέρη. Το χωριό παλιά λεγόταν
Σκλαβέϊκα, γιατι αρχικά κατοικηθηκε από την βυζαντινη οικογένεια την Σκλάβων.
Στο χωριό υπάρχει n παλιά εκκλnσια του Αγιου Δημητριου, την οποια έχτισαν οι
Σκλάβοι μετά το 1700. Μετά τους σεισμούς του 1965 n Πτέρη έχασε τους
περισσότερους κατοικους της. Ο χωματόδρομος συνεχιζει ανατολικά μετά την Πτέρη
και καταλnγει στην Αυλώνα. Λίγο πριν τα σπίτια του χωριού Πανόραμα ξεκινάει
ένας χωματόδρομος που οδηγει στο χωριό Πρόδρομος. Πρόκειται για μια εντυπωσιακή
διαδρομη που ανεβoκατεβαίνει στις πλαγιές και στις δασωμένες κοιλάδες, μέσα στα
αρώματα από θυμάρι, μέντα και σκοινο. Ο δρόμος χρησιμοποιειται σπάνια γι´ αυτό
δεν είναι σε τόσο καλn κατάσταση και πολλά σημεια του είναι σκεπασμένα με
αγκάθια. Στο χωριό Πρόδρομος ξαναβγαίνετε σε άσφαλτο. Το χωριό πριν γινει
Πρόδρομος λεγόταν Καημένη γυναικα. Κι αυτό γιατι τον Ιούνιο, το μηνα του
θερισμού, γιορτάζουν την Παναγια την Καψοχεροβολού η Καψοδεματούσα. Όταν κάποτε
οι θεριστές σταμάτησαν, όπως πάντα, την δουλειά τους τη μέρα της μεγάλnς
γιορτης, κάποια γυναίκα συνέχισε να θεριζει και κάnκε εκει που δούλευε, αφού
δεν σεβάστηκε τn γιορτη. Το πάθημά τnς έδωσε το όνομα στo χωριό. 2,3
χλμ. μετά τον Πρόδρομο φτάνετε στην
Aγαλιανή, ένα όμορφο αγροτικό χωριό. Επειδη επι Τουρκοκρατιας υπήρχαν εδώ δύο
αγάδες, το χωριό oνoμάστηκε Αγαλιανη. Ο δρόμος συvεχιζει ανατολικά μέσα από
χαμηλούς λόφους με σιτηρά και ελαιόδεντρα, και καταλήγει στην Βανάδα. Στn
γραφική πλατεια του χωριού θα μάθετε από τους λιγοστούς πια κατοικους του, πως
πήρε το όνομά του από κάποιον Βαναδόμπεη. Από τn Βανάδα ο δρόμος σας φέρνει
σύντομα στην πλατεια του Σιδηρόκαστρoυ.
Αv δε θέλετε
χωμάτινες διαδρομές, τότε φεύγετε από την Αυλώνα ακoλoυθώvτας τον Kεντρικό
δρόμο με κατεύθυνση προς τα δυπκά. Ο δρόμος είναι άψογος και απoλαυστικός. Μετά
από 5,1 χλμ. θα πρoβάλλoυv μπρoστά σας τα όμορφα
σπιτια του Σιδηρόκαστρoυ, χτισμένα αμφιθεατρικά στην απότομη πλαγιά του λόφου.
Το κεφαλοχώρι παρουσιωάζει μια εικόνα που θα σας εvθoυσιάσει, με πς
κεραμιδοσκεπές αρμονικά ταιριασμένες στην κλίση της πλαγιάς και τα μικρά
περίτεχνα μπαλκόνια να χαίρovται τη θέα στo απέναντι πευκόδασος. Το
Σιδηρόκαστρo πήρε το όνομά του από το άπαρτο κάστρo που υπήρχε στην κορυφη του
λόφου, το οποιο οι Τούρκοι παρ´ όλn τη λύσσα τους δεν κατάφεραν να πατησoυv,
όταν το πολιορκούσαν με αρχηγό το Μωάμεθ το 1458. Το Σιδηρόκαστρo διαθέτει
κοινοτικό ξενώνα «Απόρων και φίλων της Κοινότnτας» που εγκαινιάστηκε μόλις το
1997. Μπορειτε να επισκεφθειτε το ιστορικό και Λαογραφικό μουσειο του χωριού
και να απολαύσετε τον καφέ σας στα ωραία καφενεια του. Ο δρόμος συvεxιζει από
το Σιδηρόκαστρo άνετος και πολύ καλός, κατηφoριζovτας μέσα από καλλιεργημένoυς
λόφους, και καταλήγει στoν κεντρικό παραλιακό δρόμο, στo Καλό Νερό. Οι
εκτεταμένες αμμουδιές από το Καλό Νερό ως τις εκβολές της Νέδας αποτελούν το
δεύτερο μετά τη Ζάκυνθο βιότοπο αναπαραγωγης της θαλάσοιας χελώνας Caretta
Caretta στηΜεσόγειο. Οι φωλιές με τα μικρά χελωνάκια κινδυνεύoυv κυριως από τις
αλεπούδες, γι´ αυτό ο σύλλογος για την προστασια της θαλάσσιας χελώνας
καταβάλλει προσπάθειες από το 1983 να πρoστατεύσει τις φωλιές από τους εχθρούς
τους. Οι φωλιές εvτoπιζovται, περιφράζovται και παρακoλoυθoύνται μέχρι τα
χελωνάκια να φύγoυv με ασφάλεια στη θάλασσα. Από το 1990 λειτουργούν στo Καλό
Νερό και στην Ελαία σταθμoι εvημέρωσης για κατοικους, μαθητές και επισκέπτες.
Μετά το Καλό
Νερό συνεχιζετε με κατεύθυνση προς τα βόρεια στον παραλιακό δρόμο και φτάνετε
στην Eλαία. Το χωριό βρίσκεται στην καρδιά ενός απέραντου ελαιώνα, στις εκβολές
της Νέδας, και παλιά λεγόταν Μπούζι. Η Eλαία είναι σχετικά νέο χωριό. Τα πρώτα
σπιτια χτιστηκαν γύρω στα 1900, όταν κατασκευαζόταν n γραμμη Πύργου - Ηλειας -
Κυπαρισσιας. Το χωριό είναι χτισμένο σε μια τοποθεσια με υπέροχη θέα προς τον
κατάφυτο κάμπο που καταλnγει στις γεμάτες πεύκα ακτές του Κυπαρισσιακού κόλπου.
Η θέα είναι ακόμα καλύτερn το δειλινό με τις Στροφάδες, τη Ζάκυνθο και την
Κεφαλονιά να ξεχωριζουν μέσα στα νερά του Ιονιου. Λίγο μετά την Eλαία μπορειτε
να στριψετε στον ασφαλτόδρομο δεξιά (ανατολικά) που κατευθύνεται στις κατάφυτες
εκτάσεις γύρω από τις άνυδρες όχθες του ποταμού. Ο δρόμος περνάει μέσα από τις
απέραντες καλλιέργειες και τα εύφορα χώματα και το ποτάμι χάνεται μέσα σε
πάμπολλα αυλάκια από άμμο και άσπρα χαλίκια. Μετά από 2,6
χλμ. κρυμμένο στη δεξιά πλαγιά του δρόμου
βρίσκεται το χωριουδάκι Φόνισσα, με τα λιγοστά παλιά σπιτια του και τα χωμάτινα
δρομάκια του. Ανατολικά του χωριού βρίσκεται το ρέμα της Φόνισσας, που έδωσε το
όνομά του στο χωριό. Το «φονικό» αυτό όνομα έχει μια τραγικη ιστορια. Κάποτε
γινovταν εδώ δυό γάμοι και όλοι οι συγγενεις των νέων, τα δύο συμπεθεριά,
συναντηθηκαν στο ρέμα, διπλα στο χωριό και προσπάθησαν να το περάσουν. Τα νερά
όμως ηταν φουσκαιμένα και από μια ειρωνεια της τύχης πvιγηκε από τον ένα γάμο ο
γαμπρός και από τον άλλο n νύφη. Το ζευγάρι που γλιτωσε, σημαδεμένο από την
τραγωδια, έγινε αντρόγυνο και από τότε το ρέμα και n περιοχη ονομάστηκαν
Φόνισσα. Ο δρόμος, περνώντας μέσα από περιβόλια και θερμοκηπια καταλnγει στo χωριό
Καρυές. Kovτά στις εκβολές της Νέδας βρίσκεται και το εύφορο Γιαννιτσοχώρι με
την μεγάλη παραγωγη σε αγροτικά πρoϊόvτα, ενώ βόρεια του χωριού, ακολουθώντας
τον δρόμο παράλληλα στις όχθες της Νέδας, φτάνετε στο Πρασιδάκι, όπου θα δειτε
τα λειψανα αρχαίου, δωρικού ναού, όμοιου με το ναό που υπάρχει στo αρχαίo
Λέπρεο.
Η διάσχιση
Η πεζοπορία
στη Νέδα είναι μία από τις συγκλονιστικότερες εμπειρίες που μπορεί να έχει ο
φυσιολάτρης ταξιδιώτης. Το ποτάμι κρύβει μια τεράστια ποικιλία εικόνων, που
αλλάζουν συνεχώς καθώς ακολουθεί το μαίανδρο της πορείας του μέσα από τις
απότομες πλαγιές των βουνών της Μίνθης και του Τετράζιου. Eίναι μια
ανεπανάληπτη εμπειρία και ακόμη και οι δυσκoλίες που παρουσιάζονται την κάνουν
ακόμη πιο ελκυστική. Το ποτάμι είναι βατό μόνο τους καλοκαιρινούς μήνες, αφού
όλο τον υπόλοιπο χρόνο τα ορμητικά νερά και n υψnλή τους στάθμη το καθιστούν
απρόσιτο και επικίνδυνo. Θα xρειαστείτε οπωσδήποτε ελαφριά ρούχα, μαλακά και
ελαφριά μποτάκια, λίγo φαγητό, καπέλο και, σίγουρα, καλή παρέα, αφού οι
δυσκoλίες που θα συναντήσετε απαιτούν συντροφιά.
Μπορείτε να
ξεκινήσετε από τις πηγές του ποταμού κοντά στο χωριό Πέτρα. Το αρχικό αυτό
κομμάτι της διαδρομής είναι αρκετά ευκολοδιάβατο. Av θέλετε να το παρακάμψετε
αλλά να μn χάσετε τα πιο ονειρικά κομμάτια της Νέδας, πρέπει να αρχίσετε από το
γεφύρι στο οποίο θα κατεβείτε από το χωριό Κούβελα. Τα νερά είναι αρκετά ρηχά
σ´ αυτό το σημείο και οι όχθες του ποταμού είναι πανέμορφες, γεμάτες πυκνές
καλαμιές, τεράστιες φτέρες, λεύκες και πλατάνια. Μπορείτε να περπατάτε στις
όχθες, πάνω στη μαλακή άμμο και την πυκνή βλάστηση. Μετά από μία ώρα πεζοπορία
οι όχθες είναι εvτελώς δύσβατες, οπότε καλύτερα να μπείτε στο νερό, που είναι
δροσερό και ευχάριστο, και όχι πολύ ορμητικό. Η Νέδα στριφογυρίζει υπέροχα,
αλλού πλαταίνει και ρηχαίνει κι αλλού στενεύει και βαθαίνει, χωρίς όμως να
γίνεται βαθύτερη από μισό μέτρο. Το τοπίο είναι παραδεισένιο και γλυκό, με
βαθύσκιωτες βελανιδιές και αγριοσυκιές. Παντού θα συναντήσετε σμήνη από
πολύχρωμες πεταλούδες με πράσινα και πορτοκαλιά φτερά. Θα σας μαγέψουν όμως οι
μεγάλες γαλάζιες λιβελούλες (Odonata Galopteryx) που κάθονται ήσυχες πάνω στις
φυλλωσιές και σας δίνουν την ευκαιρία να θαυμάσετε τα μεταξένια διάφανα φτερά
τους. Τα νερά σε πολλά σημεία σμίγουν και ξαναχωρίζουν με μικρούς αφρισμένους
καταρράκτες και τα πουλιά είναι τόσο πολλά και τόσο διαφορετικά που μπορείτε να
ξεχωρίζετε τις φωνές τους. Σε όλη τη διαδρομή θα δείτε μεγάλα καφεγάλαζα
καβούρια που κρύβονται κάτω από τις ασπρόπετρες ή απλά λιάζovται πάνω στoυς
βράχους.
Δύο ώρες μετά
το γεφύρι που ξεκινήσατε φθάνετε στο πρώτο πέτρινο τοξωτό γεφύρι, κρυμμένο μέσα
στα πυκνά πλατάνια. Μετά το γεφύρι, στις όχθες υψώνονται τoίχoι από βράχια, με
πυκνά δέντρα γαντζωμένα πάνω τους. Εκεί τα νερά βαθαίνoυv κάπως αλλά με λίγη
αναρρίχηση στα βράχια μπορείτε να περάσετε χωρίς να μπείτε στα βαθιά. Η
βλάστηση στις γύρω πλαγιές και οι απότομες όχθες ρίχvoυν συνεχώς πυκνή σκιά στο
ποτάμι και n ζέστη μιας καλοκαιρινής μέρας γίνεται παιχνίδι. Εξάλλου θα
συναντήσετε και πoλλά σημεία με μικρές ειδυλλιακές λίμνες, όπου μπορείτε να
απολαύσετε ένα δροσερό μπάνιο και να πάρετε μια ανάσα. Δύο ώρες μετά το
τελευταίο πέτρινο γεφύρι το ποτάμι έχει πλατύνει κάπως και φτάνετε σε μια
καινούργια γέφυρα, στην καρδιά ενός φαραγγιού. οι πλαγιές των βουνών υψώνονται
πάνω σας και ολόγυρα αvτί για δέντρα υπάρχουν μεγάλοι άσπροι βράχοι.
Συνεχίζετε την
πεζοπορία και περίπου τρία τέταρτα μετά την τελευταία γέφυρα η Νέδα αρχίζει να
στενεύει απότομα και να γίνεται κάπως δύσβατη, με πιο βαθία σημεία. Προσπέλαση
από τις όχθες δεν υπάρχει, αφού πέτρινοι τοίχοι με βρύα και πουρνάρια υψώνονται
και στις δύο μέριες. Υπάρχουν σημεία που η ομορφιά των εικόνων θα σας κόψει τπν
ανάσα: πλαγιές διαβρωμένες από τπν υγρασία του δάσους που κρέμεται από πάνω
τους έχουν σχπματίσει ονειρικές ανάγλυφες μορφές, στρογγυλούς σταλαγμίτες με
υγρές καμπύλες και γύρω τους κρέμονται οι ρίζες των δέντρων μπλεγμένες με
αγράμπελες και αγριοτριανταφυλλιές. Τα πέτρινα τοιχώματα σχηματίζουν μαλακές
πτυχώσες με κόκκινα χρώματα σαν μαγικές κουρτίνες και στο πλάϊ τους πετούν
αγριοπερίστερα και ζευγάρια από πέρδικες. Πιο κάτω το ποτάμι στενεύει πάρα πολύ
και οι πλαγιές του βουνού ακουμπάνε μεταξύ τους. Η διάβαση γίνεται υποχρεωτικά
από τα βαθιά σημεία, όπου το νερό φθάνει συχνά μέχρι τα 1,8
μ. βάθος και οι βράχοι για να κρατηθείτε
είναι ελάχιστοι. Η περιπέτεια τπς διάβασης εδώ έχει κάτι το αφάνταστα εξωτικό.
Πιο κάτω πάντως τα πράγματα γίνονται πιo ομαλά. Το ποτάμι πλαταίνει κάπως και
οι όχθες του ξαναγίνονται πιo ήμερες με πολλά πλατάνια, λεύκες και βελανιδιές.
2,5 ώρες μετά τπν τελευταία γέφυρα φτάνετε στο παλιό πέτρινο γεφύρι κάτω από το
χωριό Πλατάνια. Το τοπίο γύρω από το γεφύρι θα σας συναρπάσει: n πυκvή βλάστηση
κατρακυλάει στον υγρό τoίχo μαζί με μικρά ρυάκια που πέφτουν κελαρυστά στο
ποτάμι, πάνω από τα μαλακά βρύα και τις καταπράσινες αγριοσυκιές και
βελανιδιές.
Μετά από 25
λεπτά οι πέτρινοι τοίχοι ξαναπλnσιάζουν και τους βλέπετε να υψώνονται σχεδόν ως
τον ουρανό, καθώς το φαράγγι κλείνει. Έχετε φτάσει στο στόμιο. Μπροστά σας n
Νέδα χάνεται μέσα σε μια κατασκότεινη σπnλιά. Λίγο πρίν την είσοδο καταρράκτες
πέφτουν ψηλά από τους βράχους τρυπώντας κυριολεκτικά την πέτρα. Η σπnλιά που θα
πρέπει να περάσετε είναι μια δοκιμασία ψυχής. Λίγο πρίν την είσοδο θα νιώσετε
τη δυνατή μυρωδιά των σπηλαίων και στον προθάλαμο θα δείτε έναν καταρράκτη να
πέφτει από μια τρύπα ψηλά στην οροφή, απ´όπου το λιγοστό φως που τρυπώνει κάνει
την ατμόσφαιρα ακόμη πιό υποβλητική καθώς πέφτει πάνω στους μεγάλους
σταλαγμίτες. Η διάβαση τnς σπnλιάς θέλει ψυχραιμία και σίγουρα παρέα με ψυχή.
Το ποτάμι μπαίνει αφρίζοντας και στο κέντρο τnς σύραγγας το βάθος είναι μεγάλο,
ακόμα και για τoυς ψnλότερους, άρα θα πρέπει να κολυμπήσετε μέσα στα σκοτεινά
νερά. Γιά λίγο όμως αφού σύντομα ρηχαίνει και σας φωτίζει καλά n έξοδος. Μέσα
στη σπnλιά πετούν πάμπολλες νυχτερίδες και αγριοπερίστερα, σμίγοντας το πυκνό
τους φτεροκόπημα με τη βουή του νερού. Στις ήσυxες γωνιές του βυθού θα δείτε
μόλις βγείτε στο φως πολλά μικρά ψάρια. Είναι χαρακτηριστική n εντύπωση που
προκάλεσε το στόμιο και n Νέδα στον Γάλλo πεpιnγητή Henri Belle, όταν το
αντίκρισε σε κάποιο από τα ταξίδια του μέσα στα χρόνια 1861-1874: "Ο
βράχος που νίκnσε το χείμαρρο, κόβεται απότομα και είκοσι μέτρα παρακάτω n Νέδα
ξαναβγαίνει, πιο στενή από ποτέ, για να περάσει κάτω από μια φυσική αψίδα με
άνοιγμα έξι ως επτά μέτρων, και με καινούρια παράκαμψη να εξαφανιστεί μέσα σε
ακόμn στενότερο και απρόσιτο φαράγγι. Η Ελβετία δεν έχει να επιδείξει τίποτα
πιο εντυπωσιακό απ´ αυτό το κομμάτι της Αρκαδίας»
Όταν βγείτε
έξω από το σπήλαιo και αφού συνέλθετε από την ένταση, μπορείτε να φανταστείτε
τα πλοία των Φιγαλείων που έφταναν ως εδώ και έδεναν στους κατάλληλα
διαμορφωμένους βράχους της όχθης, όταν η Νέδα ήταν πλωτή από τον Kυπαρισσιακό
ως την εδώ. Κατόπιν συνεχίζετε την πεζοπορία ακολουθώντας την κοίτη της Νέδας,
που συνεχίζει σαφώς πιό ήπια και χωρίς βαθιά κομμάτια. Οι όχθες είναι εύκολα
προσπελάσιμες, γεμάτες στρογγυλά βότσαλα και ανθισμένες πικροδάφνες. οι πλαγιές
της κοιλάδας ολοένα ανοίγουν κατάφυτες και το ποτάμι συνεχίζει να κυλάει
στριφογυρίζοντας τα νερά του. Μισή ώρα μετά την έξοδο από το στόμιο θα δείτε
αριστερά σας ένα μικρό ρέμα, που οδηγεί σε ένα κοίλωμα των βράχων με έναν
εντυπωσιακό καταρράκτη, ο οποίος πέφτει σε μια πετρινή λεκάνη γεμάτη νερό.
Συνεχίζετε την πεζοπορία και σύντομα το τοπίο αλλάζει καθώς η κοιλάδα ανοίγει
συνεχώς καταλήγοντας σε ένα πλατύ λιβάδι. Εδώ υπάρχουν και κάποιοι παλιοί
νερόμυλοι. Ο παλιότερος απ´ αυτούς ήταν ο μύλος του Μαρμαρά. Χτίστηκε γύρω στα
1500 και βρίσκεται κοντά στα Καλύβια. Εδώ ήταν κάποτε το κέντρο της περιοχής
αφού το άλεσμα των σιτηρών ήταν ευκαιρία για παρέες και κουβέντα. λίγο πρίν τα
Καλύβια υπάρχει ο μύλος του Παπαγιώργη. Χτίστηκε γύρω οτα 1850 και δούλεψε καλά
για εκατό περίπου χρόνια. Εκεί λειτουργούσε και νεροτριβή για την κατεργασία
μάλλινων υφασμάτων.
Από εδώ και
κάτω θα δείτε πολλές άνυδρες κοίτες να αυλακώνουν τις όχθες μέχρι τα σημεία που
αρχίζουν οι καλλιέργειες, τα περιβόλια και τα αμπέλια. Πίσω τους κατεβαίνει ένα
πευκόδασος. Το νερό της Νέδας είναι πια λιγοστό, αφού xpnσιμοποιείται για την
άρδευση των γύρω εκτάσεων. Περπατώντας κατά μήκος της αρίστερης όχθης θα
φτάσετε σε λίγo στις Καρυές, το κοντινότερο χωριό, όπου μπορείτε να σταματήσετε
αφού n διαδρομή μέχρι τις εκβολές του ποταμού δεν παρουσιάζει ιδιαίτερο
ενδιαφέρον.
Η διάβαση της
Νέδας είναι σίγουρα εξαvτλητική υπόθεση αν γίνει μέσα σε μια μέρα. Γι´ αυτό
μπορείτε να τη σχεδίάσετε σε δύο ή τρεις μέρες και να απολαύσετε καλύτερα αυτή
τn σπουδαία εμπειρία. Πρέπει οπωσδήποτε να προγραμματίσετε τον τρόπο αναχώρησής
σας από οποιοδήποτε σnμείο σταματήσετε, γιατί n συγκοινωνία μεταξύ των χωριών
είναι υποτυπώδης. Κάθε καλοκαίρι τοπικοί σύλλογοι και φυσιολατρικοί όμιλοι
οργανώνουν διήμερη πεζοπορία στn Νέδα. Η διάβασn του εκπλnκτικού αυτού ποταμού
είναι κυριολεκτικά εμπειρία ζωής, ένα ευλαβικό προσκύνημα στο μεγαλείο
τnς φύσης.
Πηγή: Η κοιλάδα της Νέδας -ένας ξεχασμένος
παράδεισος
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Travelphoto.gr: Φωτογραφίες από το Φαράγγι της Νέδας
...................................................................................................................................................................
Νέδα: Κατάβαση στον... παράδεισο
Ο ποταμός Νέδα είναι μια από τις εν πολλοίς άγνωστες προκλήσεις για έναν ταξιδιώτη. Η κατάβασή του αποδεικνύεται μοναδική εμπειρία: το περπάτημα μέσα στο φαράγγι, οι εναλλαγές του τοπίου, οι καταρράκτες, ο αρχαιολογικός χώρος της αρχαίας Φιγαλείας, συν το γεγονός ότι τα ίχνη της ανθρώπινης παρουσίας είναι ελάχιστα και διακριτικά, συνθέτουν ένα απαράμιλλο σκηνικό.
.......................................................................................................................................................
Πηγάζει από το όρος Λύκαιο, ανάμεσα στα χωριά Κακαλέτρι και Πέτρα της ορεινής Μεσσηνίας, πολύ κοντά στην Ανδρίτσαινα. Τα νερά της ακολουθούν μία διαδρομή φυσικού πλούτου32 χιλιομέτρων και
καταλήγουν στο Ιόνιο, στη θέση Ελαία, λίγο έξω από την Κυπαρισσία.
Ο δρόμος Πατρών - Πύργου Καλαμάτας "ακολουθεί" το περίγραμμα των ακτών της. Εκτός από τις θαλασσινές ομορφιές της,, ένας θαυμάσιος ορεινός κόσμος εμφανίζεται στις ανατολικές πλαγιές της που «προστατεύει» ένα πανέμορφο ποτάμι, τη Νέδα, και αποτελεί το μοναδικό ποτάμι θηλυκού γένους στην Ελλάδα.
Πολλοί είναι εκείνοι που θέλουν να «γευτούν» την ανέγγιχτη φυσική ομορφιά της. Ξεκινώντας από την Κυπαρισσία, ο στενός επαρχιακός δρόμος καταλήγει μετά από 18 χλμ στο ορεινό χωριό Πλατάνια. Από εκεί ένας χωματένιος δρόμος αποτελεί συνδετικό κρίκο του κόσμου με το «παραδεισένιο» φαράγγι της Νέδας.
Οργανώνονται πεζοπορίες όπου το σημείο έναρξης το οποίο οριοθετείται από ένα παλιό πέτρινο γεφύρι. Στο μονοπάτι υπάρχουν πολλές πινακίδες που διευκρινίζουν τη διαδρομή από τη κοίτη του ποταμού μέχρι το φαράγγι, όπου ξεπηδά ο καταρράκτης από ύψος 20 περίπου μέτρων.
Μπορεί ο επισκέπτης να ακολουθήσει τη πορεία διάρκειας 7 με 8 ώρες προκειμένου να διασχίσει το φαράγγι αλλά καλό θα είναι να λάβει υπόψη του πως είναι υποχρεωτικό το περπάτημα μέσα στο ποτάμι ενώ σε ορισμένα σημεία ακόμα και το κολύμπι.
Είναι απαραίτητο να σημειωθεί πως η πανίδα που εμφανίζεται κατά μήκος του
φαραγγιού είναι άξια θαυμασμού.
Αυτό έχει ως απόρροια να λαμβάνουν χώρα συναντήσεις με πλάσματα του οικοσυστήματος όπως βίδρες, πουλιά, ψάρια του γλυκού νερού, νερόφιδα.
...................................................................................................................................................................
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Travelphoto.gr: Φωτογραφίες από το Φαράγγι της Νέδας
ekklisaki-panagias-faraggi-nedas
...................................................................................................................................................................
Νέδα: Κατάβαση στον... παράδεισο
Ο ποταμός Νέδα είναι μια από τις εν πολλοίς άγνωστες προκλήσεις για έναν ταξιδιώτη. Η κατάβασή του αποδεικνύεται μοναδική εμπειρία: το περπάτημα μέσα στο φαράγγι, οι εναλλαγές του τοπίου, οι καταρράκτες, ο αρχαιολογικός χώρος της αρχαίας Φιγαλείας, συν το γεγονός ότι τα ίχνη της ανθρώπινης παρουσίας είναι ελάχιστα και διακριτικά, συνθέτουν ένα απαράμιλλο σκηνικό.
Η Νέδα πηγάζει από το όρος Λύκαιο στα σύνορα
Αρκαδίας και Μεσσηνίας. Σχηματίζει μια διαδρομή 32 χιλιομέτρων και
αποτελεί το φυσικό όριο των νομών Ηλείας και Μεσσηνίας. Ο ποταμός στο
μεγαλύτερο μέρος της πορείας του διασχίζει ένα στενό φαράγγι, το οποίο είναι
απλώς... πανέμορφο.
Βλάστηση άγρια και πυκνή, μικροί καταρράκτες
και τρεις μεγάλοι, οι οποίοι σχηματίζουν ”κολυμπήθρες” με τιρκουάζ νερά, επιβλητικοί
βράχοι και φιδογυρίσματα της διαδρομής...
Κοντά στις όχθες
της Νέδας βρίσκεται η αρχαία Φιγαλεία, ενώ λίγα χιλιόμετρα δυτικά της νέας
Φιγαλείας βρίσκεται το Στόμιο, μια μεγάλη (και ωραία) σπηλιά απ’ όπου περνούν
τα νερά του ποταμού, μέχρι να καταλήξουν στον παραπόταμο Πάμισσο. Στο ίδιο ύψος
της διαδρομής υπάρχει το εκκλησάκι της Παναγίας και λίγο πιο πάνω η εσοχή όπου
σύμφωνα με την παράδοση βρέθηκε η θαυματουργή εικόνα.
Η καλύτερη εποχή
για να κάνει κάποιος (δηλαδή, οι πιο... αθλητικοί) όλη τη διαδρομή είναι τα
τέλη καλοκαιριού-αρχές φθινοπώρου. Το ποτάμι κατεβάζει λιγότερο νερό, οπότε η
(αναπόφευκτη)... κολύμβηση σε κάποια σημεία της διαδρομής ή έστω μόνο στις
”κολυμπήθρες” (λόγω θερμοκρασίας) είναι σαφώς πιο άνετη.
Για όσους θέλουν απλώς μια καλή γεύση του
ποταμού, η κατάβαση απ’ το χωριό Πλατάνια είναι η πλέον πρόσφορη. Ακολουθώντας
τις (πολλές) πινακίδες βγαίνουμε στον Πύργο του Μπαρμπαλέκου, σύγχρονο κτίσμα
με café και... απεριόριστη θέα. Ο χωματόδρομος που κατηφορίζει την πλαγιά είναι
ομαλός (οι έχοντες όχημα 4x4 θα τον εκτιμήσουν λίγο παραπάνω) και οδηγεί σε
έναν διαμορφωμένο χώρο για στάθμευση και πικνίκ.
Τα μονοπάτια που
ανοίγονται, οδηγούν (δεξιά) στον πρώτο καταρράκτη, (απέναντι) στο εκκλησάκι της
Παναγίας και στην αρχαία Φιγαλεία και (αριστερά) σε ένα βατό και ιδιαιτέρως
χαρακτηριστικό μέρος της Νέδας. Σημείωση απαραίτητη: ακόμη και αυτή η μικρή
γεύση είναι πολύ δυνατή και θέλει αρκετό περπάτημα!
Ως βάση για την
εξόρμηση στη Νέδα, η Κυπαρισσία (τρεις ώρες το πολύ από Αθήνα μέσω Τρίπολης)
είναι η καλύτερη πρόταση. Όμορφη και ήσυχη (ιδίως η Παλιά Πόλη με το βυζαντινό
κάστρο), έχει τις κλασικές ”ανέσεις” για έναν ταξιδιώτη, και μάλιστα σε καλό
επίπεδο......
Στη νότια πλευρά της Αρχαίας Ολυμπίας, στα όρια των νομών Ηλείας και Μεσσηνίας της Πελοποννήσου και πολύ κοντά στην Αρχαία Φιγαλία συναντάει κανείς το Φαράγγι της Νέδας.
Πηγάζει από το όρος Λύκαιο, ανάμεσα στα χωριά Κακαλέτρι και Πέτρα της ορεινής Μεσσηνίας, πολύ κοντά στην Ανδρίτσαινα. Τα νερά της ακολουθούν μία διαδρομή φυσικού πλούτου
Ο δρόμος Πατρών - Πύργου Καλαμάτας "ακολουθεί" το περίγραμμα των ακτών της. Εκτός από τις θαλασσινές ομορφιές της,, ένας θαυμάσιος ορεινός κόσμος εμφανίζεται στις ανατολικές πλαγιές της που «προστατεύει» ένα πανέμορφο ποτάμι, τη Νέδα, και αποτελεί το μοναδικό ποτάμι θηλυκού γένους στην Ελλάδα.
Πολλοί είναι εκείνοι που θέλουν να «γευτούν» την ανέγγιχτη φυσική ομορφιά της. Ξεκινώντας από την Κυπαρισσία, ο στενός επαρχιακός δρόμος καταλήγει μετά από 18 χλμ στο ορεινό χωριό Πλατάνια. Από εκεί ένας χωματένιος δρόμος αποτελεί συνδετικό κρίκο του κόσμου με το «παραδεισένιο» φαράγγι της Νέδας.
Οργανώνονται πεζοπορίες όπου το σημείο έναρξης το οποίο οριοθετείται από ένα παλιό πέτρινο γεφύρι. Στο μονοπάτι υπάρχουν πολλές πινακίδες που διευκρινίζουν τη διαδρομή από τη κοίτη του ποταμού μέχρι το φαράγγι, όπου ξεπηδά ο καταρράκτης από ύψος 20 περίπου μέτρων.
Μπορεί ο επισκέπτης να ακολουθήσει τη πορεία διάρκειας 7 με 8 ώρες προκειμένου να διασχίσει το φαράγγι αλλά καλό θα είναι να λάβει υπόψη του πως είναι υποχρεωτικό το περπάτημα μέσα στο ποτάμι ενώ σε ορισμένα σημεία ακόμα και το κολύμπι.
Η καλύτερη περίοδος για την επίσκεψη
στο φαράγγι είναι τέλη καλοκαιριού με αρχές φθινοπώρου.
Το ποτάμι κατεβάζει λιγότερο νερό με αποτέλεσμα η κολύμβηση να είναι πιο εύκολη
στο φαράγγι είναι τέλη καλοκαιριού με αρχές φθινοπώρου.
Το ποτάμι κατεβάζει λιγότερο νερό με αποτέλεσμα η κολύμβηση να είναι πιο εύκολη
Αυτό έχει ως απόρροια να λαμβάνουν χώρα συναντήσεις με πλάσματα του οικοσυστήματος όπως βίδρες, πουλιά, ψάρια του γλυκού νερού, νερόφιδα.
Τρόποι πρόσβασης:
¤ Από το χωριό Πέτρα και
κοντά στην εκκλησία της Αγιανάστασης εκβάλλει ο
ποταμός. Είναι το ιδανικότερο σημείο για όσους θέλουν να δουν το ποτάμι από την
αρχή του.
¤ Από το χωριό Πλατάνια, κατεβαίνετε
οδικός μέχρι το τελευταίο πέτρινο γεφύρι και συνεχίζετε προς τη Φιγαλεία.
Ο τρόπος αυτός αποτελεί τη πιο σύντομη διαδρομη προς το σημείο όπου καταλήγει η
Νέδα αλλά παράλληλα Χαρακτηρίζεται και από τους πιο δύσκολους.
¤ Μια άλλη εναλλακτική διαδρομή, μέσω
τυπικού ελληνικού επαρχιακού δρόμου, είναι από τα χωριά Σιδηρόκαστρο και Αυλώνα.
¤ Ένας χωματένιος δρόμος ξεκινάει από το
χωριό Κακαλέτρι, φθάνει στο ποτάμι και συνεχίζει προς το χωριό
Μαρίνα. Ενδείκνυται για όσους θέλουν να ξεκινήσουν από τα πιο ήσυχα σημεία
του ποταμού.
Προέλευση ονόματος:
Σύμφωνα με τη μυθολογία, στη νύμφη Νέδα, θεότητα των νερών,
έδωσε η Ρέα τον Δία όταν γεννήθηκε προκειμένου να τον προστατέψει από τον άνδρα
της Κρόνο. Ήταν εκείνη που φρόντισε το βρέφος - μαζί με τις νύμφες Θεισόα και
Αγνώ - το έλουσε και το έπλυνε στο κεφαλάρι του Λύκαιου, που αργότερα έγινε το
θρυλικό ποτάμι και πήρε το όνομά της.
...................................................................................................................................................................
Υπάρχουν πολλά και διαφορετικά
σημεία από τα οποία μπορεί να ξεκινήσει η διάβαση της Νέδας.
ΔΙΑΔΡΟΜΗ 1
Πηγές Νέδας - Κακαλέτρι - Μαριναίικο γεφύρι - Λίμνη
Καραμιχάλη - Μύλος Βασίλη - Στοιχειό Κουβελέικο γεφύρι.
(Διάρκεια: 2 ημέρες)
Πηγές Νέδας - Κακαλέτρι - Μαριναίικο γεφύρι - Λίμνη
Καραμιχάλη - Μύλος Βασίλη - Στοιχειό Κουβελέικο γεφύρι.
(Διάρκεια: 2 ημέρες)
Ξεκινώντας από τις πηγές της Νέδας ανάμεσα στα πλατάνια και τις ακακίες συναντάτε το εκκλησάκι της Αγιανάστασης. Περνάτε κάποιους ερειπωμένους νερόμυλους και έπειτα από πεζοπορία 1 ώρας και 15΄ φτάνετε στο εκκλησάκι της Παναγίτσας. Περπατώντας στις αμμουδερές όχθες του ποταμού φτάνετε στο Μαριναίικο γεφύρι κάτω από το Κακαλέτρι. Στη συνέχεια η διαδρομή δυσκολεύει, καθώς θα χρειαστεί να κολυμπήσετε σε αρκετά σημεία. Φτάνετε στον καταρράκτη του Καραμιχάλη, όπου κατεβαίνετε με τη βοήθεια σχοινιών και έμπειρων συνοδών. Ακολουθεί πάλι κολύμπι και βρίσκεστε πλέον στον μύλο του Βασίλη όπου εάν έχει οργανωθεί η διάσχιση θα σας περιμένει ομάδα στήριξης με φαγητό. Συνεχίζοντας και έπειτα από 1 ώρα φτάνετε στην πηγή (και την ευρύτερη περιοχή) που οι ντόπιοι ονομάζουν "Στοιχειό". Έπειτα από πορεία 2 ωρών βρίσκεστε στο Κουβελαίικο γεφύρι όπου και γίνεται η διανυκτέρευση και συνήθως στήνεται το βραδινό γλέντι. Το επόμενο πρωί, η εκδρομή συνεχίζεται με κολύμπι στη "Γεράνεια λίμνη" και πορεία 2 ωρών οπότε ξεπροβάλλει μπροστά το γεφύρι του Πολύδωρα (Στα
ΔΙΑΔΡΟΜΗ 2
Γεφύρι Πολύδωρα - Τσουλουχά - Καταρράκτες - Στόμιο - Άγιος Παντελεήμονας Καλλίτσαινας
(Διάρκεια: 2 ώρες και 30΄)
Γεφύρι Πολύδωρα - Τσουλουχά - Καταρράκτες - Στόμιο - Άγιος Παντελεήμονας Καλλίτσαινας
(Διάρκεια: 2 ώρες και 30΄)
Θεωρείται το πιο εντυπωσιακό τμήμα του ποταμού και η διαδρομή είναι μέτριας δυσκολίας. Αφού φθάσετε στο χωριό Πλατάνια, στρίβετε δεξιά στον δρόμο πάνω από τον πύργο του μπάρμπα-Αλέκου και έπειτα από περίπου
ΔΙΑΔΡΟΜΗ 3
Πέτρινο γεφύρι - Τσουλουχά - Καταρράκτες - Στόμιο
(Διάρκεια: 45 λεπτά)
Πέτρινο γεφύρι - Τσουλουχά - Καταρράκτες - Στόμιο
(Διάρκεια: 45 λεπτά)
Από το χωριό Πλατάνια οδηγείτε σε βατό χωματόδρομο περίπου
................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
>>> Νέδα: Το ... διαφορετικό ποτάμι! <<<
Ας γνωρίσουμε αυτό το ...περίεργο
ποτάμι μέσα από το φακό της τηλεοπτικής εκπομπής "Γυρίσματα" του
ΣΚΑΪ (παρακολουθώντας και κατάβαση στον καταρράκτη του)...
...................................................................................................................................................................
Από το περιοδικό Έσπερος το 1881: ΗΝέδα
Στην περιοδική έκδοση "ΕΣΠΕΡΟΣ", που επιμελούνταν στη
Λειψία, δημοσιεύονταν άρθρα για τον πολιτισμό της Ελλάδας, για τη γεωγραφία
της, αλλά και επίκαιρα θέματα. Το Α' έτος έκδοσης, το 1881, με ημερομηνία
τεύχους 15/27 Σεπτεμβρίου 1881, αρ. φύλ. 10 εντοπίζουμε στο πρωτοσέλιδο ένα
μικρό αφιέρωμα στη Νέδα. Ο σκοπός ήταν να προσελκύσει το ενδιαφέρον των
αναγνωστών ώστε να επισκεφτούν και να γνωρίσουν από κοντά το θρυλικό αυτό
ποτάμι. Εν Αρκαδία, γιατί Αρκαδινοί ήταν οι Τριφύλιοι. Μυθολογία, Ιστορία,
Γεωγραφία είναι οι άξονες του ανώνυμου αρθρογράφου να προσεγγίσει με την
περιγραφή του τον πανέμορφο αυτό ποταμό. Δεν παραλείπει να αναφέρει και τα
κακώς κείμενα, σχετικά με τα μολυσμένα νερά του παραποτάμου Λύμακα. Διαβάστε
αυτούσιο το άρθρο:
Ωραίαι τοποθεσίαι εν Ελλάδι:
"Η Νέδα, Ποταμός εν Αρκαδία"
"Η Νέδα, Ποταμός εν Αρκαδία"
Η Αρκαδία, η τόσον γραφική επαρχία της
Ελλάδος, η τόσον πλουσία εις θέσεις ρομαντικάς, περιβρέχεται και υπό ρυάκων και
ποταμών, οίτινες δια των χαριεστάτων αυτών ελιγμών καθωραίζουσιν έτι άλλον την
χώραν.
Εις των ποταμών τούτων ίνα και
η Νέδα, όστις έχουσα τας πηγάς αυτής εν τω Κεραυσίω όρει ρέει πλησίον της
πόλεως Φιγαλίας. Κατά την αρχαιότητα ο ποταμός ούτος επλεέετο υπό μικρών
πλοιαρίων εθαυμάζετο δε δια τας πέστροφας αυτού. Η σωζομένη σήμερον γέφυρα, ην
παριστά η ημετέρα εικών, είναι έργον των τουρκικών χρόνων, αρχούντως δε στερεώς
κατεσκευασμένη και ουσιωδώς την συγκοινωνίαν των μερών διευκολύνουσα. Εν καιρώ
χειμώνος και κυρίως εν έτεσι πολυομβρίας η Νέδα έχει ορμητικόν το ρεύμα,
υπερπηδά ενίοτε τας όχθας αυτής και κατρακλύζει τα ταπεινότερα μέρη. Το ύδωρ
της είναι διαυγέστατον και ευχάριστον εις την πόσιν. Εις απόστασιν περίπου μιας
ώρας από της γέφυρας ταύτης η Νέδα δέχεται τον μικρότερον ποταμόν Λύμακα, όστις
κατά τον Όμηρον έλαβε την ονομασίαν ταύτην εκ του ότι παύσαντος πότε εν Ελλάδι
δεινού λοιμού οι κάτοικοι έρριψαν τα μολύσματα της νόσου εις τον ποταμόν, όπως
δι αυτού διοχετευθώσι μακράν εις την θάλασσαν, ήτοι με άλλους λόγους
μετεχειρίσθησαν τον ποταμόν ως οχετόν των ακαθαρσιών και μολυσματικών ουσιών.
Τις οίδε εάν και τότε δεν εύρον βακτήρια, ή σχιζομύκητας εις τα πόσιμα αυτών
ύδατα;
Εν τη θέσει, καθ' ην οι δύο ούτοι
ποταμοί ενούνται ευρίσκετο άλλοτε ναός της Ευρυνόμης, αρχαίος πολύ και
σεβαστός. Περί δε τον ναόν τούτον υπήρχε πυκνόν δάσος κυπαρίσσων. Κατά τη
μυθολογίαν η Ευρινόμη ήτο θυγάτηρ του Ωκεανού, ως και ο Όμηρος μαρτυρεί.
Απόδειξις της καταγωγής της ήτο και το άγαλμά της εν τω ναώ, το οποίον παρίστα
την Ευρυνόμην, έχουσαν το μεν άνω μέρος του σώματος γυναικός, το δε κάτω μέρος
ιχθύος.
Σήμερον ούτε ναός πλέον υπάρχει, ούτε
άγαλμα, ούτε δάσος κυπαρίσσων' μένει μόνον η ανάμνησις των αρχαίων παραδόσεων
και η ωραία φύσις, η αναλλοίωτος και αθάνατος!
